همه ما مدت‌هاست که در انتهای بسیاری از شب‌هایی که اخبار ۲۰:۳۰ پخش می‌شود، با گزارش‌های زبان معیار آقای امید جلوداریان آشنا هستیم؛ خبرنگار پردغدغه‌ای که به درستی به کاربرد واژه‌های بیگانه در الفاظ مسئولان مختلف انتقاد و اعتراض می‌کند و حتی ممکن است بعضی موارد احساس کنیم که دیگر دارد «خیلی گیر می‌دهد»! چرا به جای «پلتفرم» نگفتید «بن‌سازه»، به‌جای «اپراتور» نگفتید «بهره‌بردار کارور»، به‌جای «کنفرانس» نگفتید «فراهمایش» و مواردی از این دست. حتماً این کار و کار‌های مشابه کمک خوبی به دقت در بزرگداشت و پاسداشت زبان پارسی دارد، اما آیا این کافی است؟
حالا برویم سراغ اسامی تعدادی از شرکت‌های پرمخاطب و خدمات و محصولات ایرانی که در این کشور و با تسهیلات و امکانات ملی تولید و عرضه می‌شود: دِرما کلین (derma clean)، اسنپ (snapp)، اسنپ فود (snapp food)، هوم کر (home care)، ایکس ویژن (x vision)، اوه (ave)، اکتیو (active)، ایزی لایف (easy life)، مای بیبی (my baby)، اسپیدی (speedy)، سون (seven)، مکنزی، سافتلن، نانسی، مرسی، بایودنت، مریدنت، فامیلا، اویلا، بارلی، اکشن، کوییک، پرسیل، پریل، فولیکا، نانسی، تیمز، مولتی کافی، پاپیا، پاپکو، استایلیش، پریمکس، سیلور گیت، فولیکا، واتر سیف، جی ال ایکس، گرین.
این‌ها فقط برخی نمونه‌های کالاها و خدمات ساخت ایران است که اسامی آن‌ها عیناً واژه‌ای خارجی است. اگر شما هم بگردید می‌توانید نمونه‌های خیلی بیشتری از این اسامی و کالاها را ردیف کنید.
سؤال این است که آیا گفتن «کنفرانس» به‌جای «فراهمایش» لطمه بیشتر و جبران‌ناپذیرتری به زبان فارسی و هویت ملی می‌زند یا اینکه اسم ماست شرکت تولیدی ایرانی «سون» باشد؟! اسم شرکت بزرگ تاکسی اینترنتی کشور «اسنپ»، اسم مایع دستشویی «درما کلین» و «اکتیو» و «اوه» و اسم مایع ماشین و رختشویی «هوم کر» و «سافتلن» و «واش» باشد؟!
کدام یک در زبان‌ها بیشتر می‌گردد و بسامد فراوان‌تری دارد و کاملاً جا افتاده است و کسی هم حواسش به آن نیست حتی خبرنگار دغدغه‌مند سیما؟!
جالب است بدانید که بر اساس «قوانین و مقررات تبلیغاتی کشور» که از سوی «اداره کانون‌های آگهی و تبلیغات بازرگانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» ابلاغ شده است، اسامی کالاها، محصولات تولیدی و مراکز کسب‌وکار باید به «زبان فارسی» باشد و بر اساس ماده ۱۲ «آیین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه» مصوب اردیبهشت ۱۳۷۸ هیئت وزیران دستگاه‌هایی که به کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانۀ تأسیس و پروانۀ کسب یا بهره‌برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت می‌دهند، موظف‌اند پیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کنند تا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقدام کنند.
بگذریم از دیگر بخش‌های این قانون که تابلو‌های مراکز کسب‌وکار نباید تماماً به زبان غیر فارسی باشد و حداکثر می‌تواند ۷۰ درصد فارسی و ۳۰ درصد غیرفارسی باشد و نه بیشتر. در حالی که همین الان اگر سری به تابلوی بسیاری از مراکز و مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بزنیم می‌بینیم در بسیاری از آن‌ها حتی یک درصد هم فارسی به کار نرفته و حتی نام لاتین به همان زبان لاتین و با حروف بسیار بزرگ دارد خودنمایی می‌کند! و خبری هم از مجازات‌های مقرره در این مصوبه نیست.
نکته جالب دیگر هم این است که در انتهای این مصوبه، تأکید شده که علاوه بر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی، «سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی هم باید در وسایل ارتباط جمعی زمینه‌های اجرای این قانون و این آیین‌نامه را فراهم کند». در بند ط فصل نهم این مصوبه، به صراحت آمده است که اداره کل بازرگانی صداوسیما باید بر رعایت کامل این دستورالعمل نظارت و از پخش آگهی‌های مغایر با مفاد آن جلوگیری کند.
در فصل یازدهم، این قانون به «علائم و نشانه‌ها و تصاویر روی البسه تولیدی و لوازم‌التحریر و کالا‌های مشابه» تعمیم داده شده است تا کل این مصوبه که امضای سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت را دارد، هم برای تهران و هم برای استان‌های سراسر کشور لازم‌الاجرا باشد و کمیته‌ای با مشخصات ذکرشده هم در تهران و هم مراکز استان‌ها بر آن نظارت جدی داشته باشند.
همان‌طور که می‌بینید برای این قانون که نزدیک به ۱۳۰ صفحه است و تمام بخش‌ها و تولیدات و خدمات و محصولات را دربر می‌گیرد، ده‌ها ساعت نفر وقت صرف شده تا کاری جدی در «بزرگداشت زبان فارسی»، «هویت ملی» و «زبان معیار» صورت بگیرد، اما اسامی اول این یادداشت و همه شما خوانندگان گرامی شاهد هستید که روزبه‌روز از این توجه جدی فاصله می‌گیریم و روزبه‌روز کالاها و محصولات ایرانی بیشتری با نام و عنوان خارجی تولید و پخش می‌شوند و ساعت به ساعت در آگهی‌های بازرگانی صداوسیما با بهترین آرایه‌های تبلیغاتی ترویج می‌شوند و کسی هم کسی را بازخواست نمی‌کند، نه در اداره بازرگانی صداوسیما، نه در کمیته مشخص‌شده در این قانون و نه در هیچ نهاد دولتی و قضایی و اجرایی و مردمی مطالبه‌گر دیگری.
راستی! شما فکر می‌کنید آیا جلوداریان عزیز جرئت دارد در هر برنامه، پس از اعتراض پرتکرار به کلمه لیست و سریال در هر برنامه فقط نام یکی از کالاها و محصولات بالا را ببرد و به صداوسیما بابت اینکه آن‌ها را تبلیغ و ترویج می‌کند، انتقاد و اعتراض داشته باشد؟ من که مطمئنم نه!
پایان پیام/غ
