خبرگزاری فارس، یادداشت- ابوالقاسم خسروی سهل آبادی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات در مجلس شورای اسلامی دوره نهم: بیانیه گام دوم انقلاب که به مثابه منشوری برای دومین مرحله خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی خواهد بود. یکی از حوزه های که نقش بسزایی در تحقق اهداف گام دوم انقلاب دارد، حوزه آموزش وپرورش و نظام تعلیم تربیت است؛ چراکه از یک سو، بخش مهمی از این اهداف طی فرایند تعلیم و تربیت حاصل می شود و از سوی دیگر، بخشی از این اهداف، توسط نیروی انسانی تربیت یافته در نظام آموزشی تحقق می یابد؛ لذا برای تحقق اهداف گام دوم انقلاب باید به تحول نظام آموزش وپرورش توجه خاصی کرد.
برای بهبود نظام آموزش وپرورش باید چالش های وزارت آموزش و پرورش در گام اول انقلاب بررسی تا در گام دوم با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی کشور بر طرف شود و بستر تحقق اهداف گام دوم انقلاب اسلامی فراهم شود. جهت بررسی چالش های نظام آموزش وپرورش در گام اول، به مطالبات و رهمنود های مقام معظم رهبری در مورد آموزش وپرورش می پردازیم؛ چراکه مطالبات ایشان به مثابه چراغی، روشنی بخش اذهان در مورد چالش های آموزش وپرورش است.
«یادداشت هایی با عنوان " تبیین مطالبات مقام معظم رهبری از نظام آموزش وپرورش در گام اول انقلاب زمینه ساز خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی در گام دوم" ابتدابه چالش‌های مهم وزارت آموزش و پرورش (سیاست زدگی، نگاه هزینه ای و مصرفی به جای نگاه سرمایه ای،عدم اهتمام به دانشگاه فرهنگیان ، سریال 6 وزیر و سرپرست و استعفای جناب آقای بطحائی در دولت اعتدال!؟و معرفی سه گزینه وزارت و بلاتکلیفی حدود یک سال وزارت آموزش و پرورش و سرانجام استعفای جناب آقای نوری در دولت مردمی!؟ ،... ) و در پایان به بخشی از راهکار برون رفت و رسیدن به تحول بنیادین در حوزه تعلیم و تربیت را اشاره خواهد کرد.
آموزش و پرورش وسیع‌ترین فصل مشترک حاکمیت و مردم، مهمترین و گسترده‌ترین نهاد فرهنگی و اجتماعی جامعه اسلامی است، به‌گونه‌ای که آینده کشور در آینه آموزش و پرورش امروز قابل مشاهده است.
بر اساس اندیشههای حضرت امام خمینی (رضوان‌الله تعالی علیه) آموزش‌و‌پرورش مهمترین رکن رشد فرهنگی و اجتماعی جامعه اسلامی است " اساس عالم بر تربیت انسان است این تربیتهاست که یا همین فطرت را شکوفا می‌کنند و یا جلوی شکوفایی فطرت را میگیرند.. باید توجه کنند که بچهها را از ابتدا خوب بار بیاورند که دانشگاه دیر است. (صحیفه نور، ج 19، ص 122 – 123)
بر اساس رهنمود رهبر معظم انقلاب: اگر کشوری بخواهد به عزت مادی، سعادت معنوی، سیطره سیاسی، پیشروی علمی، آبادانی زندگی دنیا و هر آرزوی دیگر دست پیدا کند باید به آموزش‌و‌پرورش به‌عنوان یک کار بنیادی و راهبردی بپردازد. هیچ دستگاهی مهمتر از آموزش‌و‌پرورش نیست. (14/02/1390).
هرچند بعد از انقلاب اسلامی تلاش‌های وافر و قابل تقدیری از سوی مسئولان و دست‌اندرکاران نظام تعلیم و تربیت برای بهبود و اصلاح نظام آموزشی کشور در دولت های مختلف به عمل آمد. لیکن هنوز آموزش و پرورش با چالش‌های جدی روبه‌رو است.
انتظار از آموزش‌و‌پرورش در نظام اسلامی آن است که خروجی نظام تعلیم و تربیت دارای دانش و مهارت لازم برای زندگی با خودش و با دیگران، زندگی با طبیعت، بر محور زندگی با خدا باشد.، بر اساس آموزه‌‌های قرآن کریم «مَن عَمِلَ صالِحًا مِن ذَکَرٍ أَو أُنثى وَهُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً ... و سنت پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت (علیهم اسلام)، و سیاستهای کلی سند تحول آموزش‌و‌پرورش، فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران تحقق حیات طیبه، و تربیت انسان‌هایی موحد و مؤمن و معتقد به معاد و آشنا و متعهد به مسئولیت‌‌ها و وظایف در برابر خدا، خود، دیگران و طبیعت، جمع‌گرا و جهانی‌اندیش، و تلاشگر در جهت تحقق حکومت عدل جهانی، .... می‌باشد.
با وجود تلاش قابل تقدیر دلسوزان تعلیم و تربیت کشور و نقش موثر بی بدیل معلمان و دانش آموزان و اولیاء در مقطع پیروزی انقلاب اسلامی و تقدیم 36 هزار دانش آموز شهید و 5 هزار معلم شهید در دوران دفاع مقدس و سرمایه گذاری فراوان مادی و معنوی،... به دلایل مختلف، از جمله حافظه محوری، نگاه هزینه ای و مصرفی به جای نگاه سرمایه ای،عدم اهتمام به دانشگاه فرهنگیان، سیاست زدگی،... شرایط آموزش و پرورش کشور رضایتبخش نیست و با کاستی ها و چالش هایی روبه رو است. اگر امروز برای درمان این چالش ها چاره اندیشی نکنیم فردا دیر است.
با عنایت اینکه تحول بنیادین در نهاد آموزش و پرورش و دستگاه تعلیم و تربیت، مبدأ تحول در تمامی حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است این پرسش مطرح می شود که راه درست و مسیر مطمئن برای انجام این ماموریت عظیم و رسیدن به تعلیم و تربیت توحیدی و در تراز انقلاب اسلامی چیست؟
نظام مباحث آموزش و پرورش ما سرشار از کلان مسأله هایی است که هر روز با آن مواجهیم و جا دارد که یکبار برای همیشه شورای انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش، کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، نخبگان حوزه و دانشگاه با استفاده از گستره عظیم معلمان و مربیان سراسر کشور و استفاده از تجربیات موفق کشورهای موفق دنیا در حوزه آموزش و پرورش... به سرچشمه های این چالش ها و علت العلل آن مراجعه کنیم و با حل اَبَر مسأله ها، مسیر رشد و تعالی فرزندان کشورمان را هموار کنیم؛
1. سیاست زدگی در آموزش و پرورش
چالش سیاست زدگی آموزش و پرورش که نتیجه آن:
حدود ۲۵ وزیر و سرپرست در ۴۴ سال بعدانقلاب،استعفای بطحایی در دولت قبل و نوری در این دولت، متزلزل ترین وزارت خانه در کشاکش دولت ها و مجلس شورای اسلامی، عزل و نصب بیش از ۳ هزار مدیر از ستاد تا صف با تغییر دولت ها، تخلف مالی در صندوق ذخیره فرهنگیان...
اثبات این موضوع آنقدر بدیهی و روشن است که نیاز به دلیل ندارد
با وجود بدیهی بودن این چالش بیانات برخی از وزرای آموزش و پرورش بعد از انقلاب، بزرگان و نخبگان حوزه تعلیم و تربیت با سلائق مختلف سیاسی در این خصوص یادآوری می شود:
"وزارت آموزش و پرورش طی ۲۰سال گذشته بی‌ثبات‌ترین وزرا را داشته است، ۲۰سال است
مدیریت باثباتی در این وزارتخانه نداشته‌ایم" ( قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی ۲ آذر ماه ۱۴۰۰)
شاهد بودیم که وزیری که در امور وزارت خانه مسلط شده بود را استیضاح و عزل می‌کنند که براین اساس انگیزه خدمت از انسان‌ها گرفته می‌شود ( هاشمی رفسنجانی2شهریور ماه1393)سیاست‌زدگی آفت جدی نظام تعلیم و تربیت کشوراست... سایه انداختن فضای سیاسی‌زدگی بر سر آموزش و پرورش همواره از بزرگترین معضلات و مشکلات این نهاد بوده است.(آیه الله مصباح یزدی 8 بهمن ماه 1390)آموزش و پرورش نباید وارد جزئیات مسائل و مباحث روزمره سیاسی کشور ...بشود.( دکتر حداد عادل،28 تیر 1391)من خیلی دلم می خواست که در آموزش و پرورش شاهد یک تحول بنیادی باشم و ایجاد یک جریان که رفت و آمدهای مسئولان در آن تاثیری نگذارد، متاسفانه نشد. (رئیس جمهور دولت اصلاحات، طرح تدوین سند ملی آموزش و پرورش، 1385،ص 17)سیاست زدگی، آفت بزرگ آموزش و پرورش ... (فرشیدی وزیر سابق آموزش و پرورش 6مهر 1393)دخالتهای تفکرات تند سیاسی و عدم اهتمام به اسناد بالادستی و تغییرات با حب و بغضهای جناحی و سیاسی... سیاست‌زدگی برای تعلیم و تربیت سم است(دانش آشتیانی وزیر سابق آموزش و پرورش ۴ آبان ۱۳۹۵)سیاست‌زدگی آفتی برای آموزش و پرورش است...(کفاش معاون وزارت آموزش و پرورش ۱۵ تیر ۱۳۹۵)متأسفانه مشکل بی‌ثباتی در آموزش و پرورش ... وجود دارد. تنها وزیر آموزش و پرورش که استیضاح نشد، شهید رجایی بود که شاید اگر او هم می‌ماند، استیضاح می‌شد. (محسن‌پور، سرپرست وزارت آموزش و پرورش 13 آبان 1388)
در پایان چند پرسش معلمانه از اعضای محترم شورای انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش، نمایندگان محترم مجلس و همه دلسوزان و نخبگان تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش ... ؟
1. چرا آموزش و پرورش و نظام تعلیم و تربیت دچار آفت سیاست‌زدگی و عدم ثبات مدیریت است آیا اندیشمندان حوزه و دانشگاه و شورای انقلاب فرهنگی در رفع این چالش بزرگ وظیفه ای ندارند...؟ آیا به این رهنمود حکیمانه رهبر معظم انقلاب عمل کردیم؟ :
" مدیران آموزش و پرورش باید با نشاط، انقلابی و متدین باشند. نگاه سیاسی، حزبی و جناحی به آموزش و پرورش سمّ است "(۱۷ /اردیبهشت/ ۱۳۹۳)
2. چرا سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بعد از ده سال بیش از ده درصد اجرائی نشده...؟
"تاکنون کمتر از ده درصد از امکان تحقّق این سند و از محتوای آن، تحقّق پیدا کرده؛ درحالی‌که چند سالی از تصویب این سند می گذرد ،خیلی کم کار شده در این زمینه؛ باید کار بشود، معلوم می شود شور و شوقِ لازم نیست، انگیزه‌ی لازم نیست. بنده جدّاً از وزیر محترم و مسئولین محترم می خواهم که مسئله‌ی تحوّل را جدّی بگیرند. سند یک نوشته‌ی روی کاغذ است؛ باید تحقّق پیدا کند"
3. علت اصلی بزرگترین تخلف مالی در صندوق ذخیره فرهنگیان چه عاملی بود؟
بخشی از گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی در خصوص بزرگترین تخلف مالی در بانک سرمایه وابسته به صندوق ذخیره فرهنگیان که علت العلل آن را بی ثباتی مدیریت می داند :
"تغییرات در مدیران عامل بانک سرمایه از بدو تاسیس تا پایان سال 95 نشان می دهد که انتصاب 13 مدیرعامل با میانگین مدیریت 10 ماه منجر به عدم ثبات مدیریتی و به یکی از عوامل زمینه ساز تخلف مالی شده است"
4.چرا در طول ده سال گذشته بند دهم سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش ابلاغی مقام معظم رهبری اجرائی نشده است؟
" تأمین ثبات مدیریت در آموزش و پرورش با رویکرد ارزشی و انقلابی و دورنگهداشتن محیط آموزش و پرورش از دسته‌بندی‌های سیاسی" (۱۰/اردیبهشت/ ۱۳۹۲)
مجدد در بیانات و رهنمودهای هفته بزرگداشت مقام معلمفرمودند
دغدغه‌های همچنان باقی رهبری در آموزش و پرورش
دیدار سال 1401 حضرت امام خامنه‌ای با فرهنگیان کشور مانند سال‌های گذشته حاوی نگاه راهبری معظم‌له در حوزه تعلیم و تربیت برای تحقق تمدن بزرگ و نوین اسلامی بود. مقام معظم رهبری باز هم از دغدغه‌ها، نگرانی‌ها، مطالبات، انتظارات و گله مندی‌های خود در پیشبرد اهداف نظام در حوزه آموزش و پرورش گفته و مسئولان آموزش و پرورش را به علت یابی عدم تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تلاش برای رفع و دفع فوری موانع تحقق آن فراخواندند :
"مسئله‌ی سند تحوّل مسئله‌ی دلشادکننده‌‌ای واقعاً نیست؛ بیش از ده سال پیش این سند تنظیم شده، وزرای محترمی هم که آمدند که حالا ظاهراً شش وزیر، با تعدادی سرپرست در این ده سال در آموزش و پرورش حضور پیدا کرده‌اند که این تبدّل مدیریّتها هم خودش یک مسئله‌ای و یک آفتی است هر کدام یک کارهایی کرده‌اند، گزارشهایی هم داده‌اند، به ما هم معمولاً گزارش داده‌اند که ما این کارها را انجام داده‌ایم لکن آنچه واقعیّت دارد این است که به این سند تحوّل عمل نشده؛ حالا ممکن است یک بخشی از گوشه‌ای از آن به یک شکلی تحقّق پیدا کرده باشد امّا این سند یک کل است، یک مجموعه است. (21 اردیبهشت ماه 1401)
5. مخاطب این فرمان ولی امر مسلمین چه کسانی هستند؟ آیا غیر از اعضای شورای انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص، شورای عالی آموزش و پرورش، کمیسیون آموزش و تحقیقات و آحاد نخبگان تعلیم و تربیت است؟
"بهترین و برجسته‌‌ترین اندیشه‌‌‌ها و فکر‌ها باید به کار گرفته شود تا آموزش‌و‌پرورش از حالت روزمرگی و اسارت در چارچوب‌‌ها و روش‌ها‌ی متحجر و منسوخ بیرون بیاید و در پرتو سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی صحیح، نقش بسیار مهم خود را در افق روشن ملت ایفا کند". (مقام معظم رهبری ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۵)
6. سوال معلمانه آخر چرا در حوزه تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش جای مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی خالی است و سیره یاران ولایت فرسنگ ها فاصله گرفته ایم ؟
با کمال تاسف باید اعتراف کنیم در حوزه تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش از سیره شهید مطهری ها،حاج قاسم سلیمانی ها، چمران ها، تهرانی مقدم ها، ... فرسنگ ها فاصله گرفته ایم به عنوان مثال وقتی از شهید نواب صفوی رضوان الله تعالی علیه سوال می شود چرا با حضور مرجعیت وقت حضرت آیت الله بروجردی رضوان الله تعالی علیه شما به عنوان طلبه علم و پرچم اقدام را به دوش گرفته اید گفت برای این که من سرباز اسلام هستم و آقای بروجردی افسر هستند و تا زمانی که سرباز هست افسر به میدان نمی‌رود ایشان مقامشان مرجعیت منیع جهان اسلام است و از طرفی ما هستیم ، اگر نبودیم ایشان اقدام می فرمودند و با وجود ما لازم نیست که ایشان اقدام بکند
سخنرانی های مکرر رهبر فرزانه انقلاب و زعیم منیع جهان اسلام امام خامنه ای( دامت عزه الشریف) در امورات مختلف آموزش و پرورش و نظام تعلیم و تربیت گلایه از عدم اجرای سند تحول، سیاست زدگی، عدم اهتمام به دانشگاه فرهنگیان، جذب و استخدام های غیر کارشناسی، ... در حالی مطرح می‌شود، که آزادگانی در اقصا نقاط عالم خود را سرباز ایشان در جبهه حق می‌دانند و تمام تلاش خویش را برای تحقق این منویات و رهنمودهای حکیمانه ولی امر به کار می گیرند حقیقت نیز همین است که اگر هر سربازی با فضای فکری فرمانده خویش همسو و هماهنگ و هم افق باشد با حفظ اصول و چارچوب های کلی در حوزه ماموریت خویش اقدام و عمل موثر می کند.
اما با کمال تاسف باید اعتراف کنیم که اگر نیروی با نگاه فرمانده خود هم افق و هم راستا نباشد فرمانده را به خط مقدم خواهد کشاند و این تنزل ها گاهی ضربات جبران ناپذیری را بر پیکره اسلام وارد ساخته است با مرور فرمایشات رهبر حکیم انقلاب اسلامی در جمع فرهنگیان و مدیران آموزش و پرورش کشور و ... داغ شهید نواب ها، سلیمانی ها، طهرانی‌مقدم ها، صیادها، چمران ها در دل و جان آدم تازه می‌شود وقتی که می‌بینیم ایشان به خاطر عدم اهتمام و کوتاهی های خواص تعلیم و تربیت شخصا مجبور به ورود در جزئی‌ترین شئون وحوزه های آموزش و پرورش می شوند.
امیرالمؤمنین در خطبه ۱۸۲ نهج البلاغه یاران ولی را اینگونه معرفی می کند:
«کجایند برادران ولایت که در مسیر حق رفتند و با حق درگذشتند؟ کجاست عمار؟ کجاست پسر تیهان؟ کجاست ذوالشهادتین … ؟» در حالیکه حضرت گریه می کردند فرمودند: «اینها کسانی بودند که قرآن را قرائت و به آن حکم کردند و با تدبر در فرائض، آنها را اقامه کردند و سنت اسلام را زنده کردند. بدعت را میراندند و دعوت به جهاد را اجابت کردند و از همه مهمتر به رهبرشان اعتماد کردند و تبعیت نمودند
یاران ولی در کلام ولی امر
امام خمینی رضوان الله تعالی علیه : (مدت زیادی بود چمران عهد کرده بود تا پیروزی یا شهادت در خط مقدم جبهه ها و سنگرهای دفاع از عزت ملت ایران بماند )
امام به مرحوم سید احمد فرمودند : «دلم برای دکتر چمران تنگ شده است بگویید به تهران بیاید.»
بنیانگذار انقلاب اسلامی بعد حماسه بزرگ عملیات مرصاد خطاب به شهید شوشتری :
به شوشتری بگویید در این دنیا که نمی‌توانم کاری بکنم. اگر آبرویی داشته باشم در آن دنیا قطعا شفاعتش خواهم کرد.
رهبرمعظم انقلاب اسلامی در وصف سردار دلها شهید حاج قاسم سلیمانی :
بنده قلباً و زباناً او را تحسین میکردم... سردار شهید عزیز را با چشم یک مکتب، یک راه، یک مدرسه‌ی درس‌آموز نگاه کنیم.
ولی امر مسلمین سحرگاه شهادت شهید صیاد شیرازی: «من دلم برای صیادم تنگ شده!»
حضرت آقا در وصف شهید احمد کاظمی می فرمایند: من کارهای بزرگی را به‌عهده ایشان محول کردم، کارهایی که به همه نمی‌دادم و اطمینان نمی‌کردم، ایشان با بهترین وجه آنها را به انجام می‌رساند. روزی که من یکی از این مأموریت‌ها را به ایشان محول کردم، بعضی‌ها بودند در سپاه باور نمی‌کردند ایشان بتواند این کار را انجام بدهد اما ایشان رفت و به بهترین وجه آن را انجام داد. ایشان جزو بهترین‌های من بود.
این است که به خاطر این قصه پر غصه سیاست زدگی آموزش و پرورش داغ شهید نواب ها، طهرانی‌مقدم ها، صیادها، چمران ها و جای خالی مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی در آموزش و پرورش دردل و جان دلسوزان تعلیم و تربیت توحیدی تازه می‌شود
تاریخ که در صفحات خود روایت های فراوانی از مطهری ها، نواب ها ، سلیمانی ها و طهرانی مقدم ها را بیان کرده است حتماً از انفعال و فرصت سوری سربازانی خواهد گفت که سربار و خواص بی بصیرت اند؟!!!
به هرحال، وضع موجود ما، معلول پیشینه ماست و اگر این روال ادامه یابد، به همان جایی می‌رسیم که تاکنون رسیده‌ایم، بنابراین، برای منفعت سالانه باید گندم کاشت، برای منفعت 10 ساله باید درخت کاشت و برای بهره‌مندی از منافع یک قرن و یک عمر باید، آدم‌ها را به ثمر رساند و این مهم میسر نمی‌شود مگر در آموزش و پرورش و با دست توانای معلم تحقق می یابد به‌گونه‌ای که آینده کشور در آینه آموزش و پرورش امروز قابل‌مشاهده است.
یک جهان حادثه در پشت نگاه من و توست لحظه ها گر نخروشند گناه من و توست
ننشینیم و به دیوار سکون تکیه دهیم در و دیوار در آینده گواه من و توست
پایان پیام/
