از چالش‌های بین‌الملل تا رویش‌های بخش دانشجویی به روایت دبیر تئاتر فجر
01:00 2023/11/19
جشنواره تئاتر فجر یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های تئاتر کشور است، جشنوارهای که حتی شاید ویترین تئاتر ایران در عرصه بین‌المللی باشد.جشنوارهای که حالا در چهل‌ودومین دوره خود قرار دارد، این جشنواره روند برگزاری خود را از دوره پیشین تغییر داده تا رونقی دوباره به آن ببخشد، مطابق با این تغییرات جشنواره‌های تئاتر فجر از برآیند به مکانی برای آثار اجرا نشده تبدیل شدند تا مسابقه تئاتر ایران جذابیت بیشتری پیدا کند.
جشنواره‌های منطقه‌ای تئاتر هم بعد از مدت‌ها در دوره قبل احیا شد تا تمامی کشور سهمی جدی در جشنواره تئاتر فجر داشته باشند. البته باید گفت که همین اتفاق هم باعث شد تا جشنواره تئاتر فجر هم رنگ و بوی جدیدی به خود گرفته و با شور بسیار برگزار شود.
حالا امسال هم جشنواره تئاتر فجر تغییراتی را اعمال کرده است، بخش دانشجویی به این جشنواره اضافه شده تا در شرایطی که جشنواره تئاتر دانشجویی چند دوره تعطیل شده است، این قشر از جامعه تئاتری نیز وارد شرایط جشنوارهای شوند تا پویایی آن حفظ شود.
به همین دلیل با مهدی حامدسقائیان گفت‌وگو کردیم تا از شرایط جشنواره تئاتر فجر چندی قبل از شروع آن مطلع شویم.
باید اذعان کنم که واقعا شرایط استقبال از جشنواره تا امروز خیلی خوب و چشمگیر پیش رفته است، دربخش‌های مختلف، چه بخش صحنه‌ای، جه بخش نمایشنامه‌نویسی همگی خیلی عالی پیش رفته است.
امکان اعلام کامل اخبار بخش بین‌الملل وجود ندارد اما می‌توانم بگویم که استقبال از این بخش فراتر از تصور من بوده البته من فکر می‌کردم که استقبال به شکل خوبی اتفاق بیفتد چراکه معمولا استقبال از این جشنواره در جهان همیشگی است، اما این دوره استقبال خیلی بهتر از چیزی که من تصور می‌کردم رخ داده است.
در واقع شرایط خاص اجراهای بین‌المللی باعث می‌شود تا نتوانیم از الان در رابطه با این آثار صحبت کنیم، شرایط انتخاب این آثار به این شکل نیست که ما مثلا بگوییم اسم فلان هنرمند برجسته در این نمایش وجود دارد و بخواهیم که او حتما بیاید، در هر اثری که به دبیرخانه فرستاده می‌شود نکات بسیاری وجود دارد که باید بررسی شود، اینکه یک اثر خارجی ببا شرایط فرهنگی ما جور در بیاید اهمیت بسیاری دارد.
غیر از اهمیت‌های فرهنگی بخش اقتصادی آن هم بر حضور و یا عدم حضور گروه‌های بین‌المللی مؤثر است، به هر حال حضور هر گروه خارجی در ایران هزینه‌کرد بالایی را می‌طلبد، حتی روابط بین‌المللی میان دو کشور هم در این اتفاق اثر گذار است.من قبلا هم گفتم که خودم نمیگذارم آثار ضعیف به هیچ وجه در جشنواره تئاتر فجر اجرا بشوند، بنا بر اجرای آثار خوبی است که برای شرکت در جشنوراه اعلام امادگی می‌کنند.
البته آثاری هم اگر از کشورهای که اونایی ظاهرا تئاتر ضعیف‌تری دارند اما آثارشان نسبت به سطح تئاتری که در جهان هست قابل قبول باشد هم حضور خواهند داشت. سعی می‌کنیم آثار خوب از کشورهایی که نمایش‌های خوبی دارند در جشنوراه حاضر باشند حتی برخی از این گروه‌ها هم هزینه‌های پرواز و از این قبیل موارد را خودشان تقبل می‌کنند که خب این آثار فرصت خیلی بهتری برای ما به حساب می‌آیند.
به نظرم امسال بین الملل بخشی است که میتواند نقطه قوت جشنواره باشد.
برای بخش دانشجویی امسال باید گفت اگر آثار این بخش از بخش صحنه‌ای قوی‌تر نباشد ضعیف‌تر نیست، یعنی همیشه هم این قاعده وجود داشته است. اگر در کارهای
دانشجویی در سال‌های گذشته رصد کنیم متوجه می‌شویم کارهای ضعیفی نبودند و خیلی مواقع هم آثار دانشجویی از گروه‌های حرفه‌ای ما جلو زده‌اند.
حتی در بخش مسابقه هم بیشتر جوایز را دانشجوها دریافت کردند، البته این هم خبر خوبی است و هم خبر بد، در واقع باید تئاتر حرفه‌ای جایگاهی از خود بسازد که همیشه اول باشد.اون گروه‌ها باید همیشه پیش قراول بوده و سطح هنری و زیباشناختی آثار در کار حرفه‌ای قطعا باید مطلوب‌تر از بخش دانشجویان باشد.
فاکتوری که به نظر من بخش دانشجویی را در جشنوراه‌ها متمایز می‌کند، جسارت دانشجوها و تجربه‌گرایی آن‌هاست این دو فاکتور باعث می‌شود که این گروه‌ها ارایه‌هایی داشته باشند که جنبه‌های نوآوری بیشتری داشته باشد و از این لحاظ بیشتر مورد توجه نسل جوان قرار بگیرد.
تا الان استقبال بخش دانشجویی خیلی خوب بوده و از سراسر کشور و فعالیت‌هایی در حال انجام است که ما بتوانیم آثار خیلی خوبی از بخش دانشجویی جذب کنیم.
همین الان هم بچه‌ها در حال تمرین هستند تا برای جشنواره فجر فیلم آثارشان را بفرستند، اما اتفاق مهمی که امسال در این بخش رخ داده حمایت‌های وزارت علوم است، معاونت فرهنگی وزارت علوم با علاقه و با دقت در حال کمک به بخش دانشجویی جشنواره است که انشاالله قراره حمایت‌های مالی هم از بخش دانشگاهی از طرف وزارت علوم شکل بگیرد.
این همکاری نزدیک معاونت فرهنگی وزارت علوم و دبیرخانه جشنواره فجر خیلی میتواند در جذب دانشجوها و حمایت‌هایی که از کارهای دانشجویی انجام می‌شود تاثیرگذار باشد.
فکر می‌کنم حدود 250 تا 300 اثر در بخش تازه‌ها داشتیم، نکته مهم در این رابطه این است که ما فرخوانمان را از مردادماه شروع کردیم و شروع کار جشنواره نسبت به سال‌های گذشته دیرتر بوده و با توجه به این تاخیر، این استقبال در بخش تازه‌ها واقعا عالی و خوب بوده است، انشالله ما کم‌کم مهلت ارسال نمایش‌ها و فیلم آثار هم به اتمام میرسد، البته شاید ما سیاست را بر این بذاریم که بخش تازه‌ها را به شکل حضوری بازبینی کنیم ولی هنوز تصمیمی در این رابطه گرفته نشده است.
ولی آثار انتخاب شدند و الان گروه‌ها در حال تمرین هستند که فکر می‌کنم تا ده آذر بچه‌ها فرصت ارایه کارشان به پایان میرسد و ما انشاالله تا ده دی ماه نتایج نهایی این بخش را هم اعلام می‌کنیم.
من فکر می‌کنم که بخش منطقه‌ای اگر حذف شد اشتباه بزرگی بوده چراکه فعال کردن تئاتر در شهرستان‌ها یکی از وظایف ما هم در فجر و هم در اداره کل هنرهای نمایشی است. خودم علاقه‌مندم جشنواره تئاتر فجر به محلی برای ظهور استعدادهای جوان در سراسر کشور تبدیل شود.
تئاتر تنها در تهران نیست؛ هر چند تئاتر تهران قابل مقایسه با هیچ شهری از شهرهای ایران نیست. چه از نظر تعداد تماشاخانه و چه از نظر تعداد هنرمند و امکانات شاید قابل مقایسه نباشد، اما ما به همه شهرهایی که مرکز تئاتری و مجموعه تئاتر شهر دارند این فضا را برای شرکت می‌دهیم.
البته شهرهای کوچک‌تر هم ما خیلی داریم که مرکز استان نیستند اما هر سال آثار خیلی خوبی را ارایه میدهند و خوشبختانه در خیلی از شهرها در طول سال هم نمایش اجرا شده و در بخش مرور هم از شهرهای مختلف ما اثر داریم و اینطور نیست که مرور فقط مخصوص تهران باشد.
ما در پنج منطقه جشنواره تئاتر منطقه‌ای را داریم و کارهای منتخب از استان‌ها در بخش منطقه‌ای با هم رقابت می‌کنند و از هر منطقه‌ای ما یک سقفی تعیین کردیم که آمار خیلی خوبی هم بوده و فرصت خیلی خوبی برای استان‌ها است که بتوانند آثارشان را در جشنواره تئاتر فجر ارائه دهند.
گاهی اوقات و در بعضی از سال‌ها کارهای شهرستان‌ها خیلی ضعیف به نظر میرسد ببینید این کنترل کیفیت آثار دست دبیرخانه فجر و دبیر جشنواره فجر نیست، این خود وضعیت، شرایط و نوسانات هنری همه استان‌ها است که منجر به حضور آثار مختلف با کیفیت‌های متفاوت در جشنواره می‌شود.
ما توقع داریم که آثار مناطق هم خیلی قوی باشند چراکه منتخب استان‌ها و منتخب مناطق وارد فجر می‌شوند و قاعدتا ما هم سطح کیفی خیلی بالایی توقع داریم و اتفاقا فکر می‌کنم امسال این اتفاق بیفتد. گزارش‌هایی که من از استان‌ها دارم آثار خوبی در حال تولید هستند.
من یه ایده‌ای دارم که در جشنوراه مناطق بتوانیم آثار را بهبود بدهیم، وقتی که آثار در جشنواره مناطق وارد شدند در هر منطقه‌ای از الان صحبت کردیم که اگر نیاز به مشاوره هنری بود اساتید و کارگردان‌های برجسته‌ای را در نظر گرفتیم که بروند و در محل کمک کنند تا بتوانیم به آثاری که از فیلتر جشنواره مناطق عبور می‌کنند مشاوره هنری بدهیم که سطح کیفی این آثار باز هم بالاتر از آن چیزی که هست برود.
پایان پیام/
