سید رضا نقیب‌السادات عضو هیأت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه مسجد و هیأت خبرگزاری فارس با اشاره به برگزاری عزاداری فاطمیه و نقش هیأت‌ها در جهادتبیین، درباره نقش رسانه‌ای هیأت‌های مذهبی گفت: وقتی به نظام ارتباطات دینی نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد بعضی از عناصر و مولفه‌ها تقویت‌کننده جریان دین هستند. در این نظام دینی و بستری که از صدر اسلام شروع شده و تاکنون هم ادامه دارد، یک واقعه بسیار مهم و کلیدی به نام نهضت عاشورا اتفاق افتاده؛ یعنی یک قیام بسیار بزرگ و اثرگذار که از آن روز تا حالا جریان تاریخ را تحت تاثیر خود قرار داده است.

نقیب السادات تصریح کرد: نهضت عاشورا، شهادت امام حسین(ع) و دیگر ائمه اطهار مانند حضرت زهرا(س) که این روزها مراسم عزاداری آن درحال برگزاری است، اهل بیت و یارانشان منشاء حرکتی شد که این حرکت از طریق نهادهایی از جمله هیأت‌های مذهبی که در قالب و بستر این موضوع شکل گرفت، زنده نگه داشته و احیا شد. بنابراین هیأت‌های مذهبی چون احیاگر نهضت عاشورا هستند، در نقش یک رسانه، پیام را از هر مقطعی به مقطع بعدی منتقل می‌کنند و آنچه درون هیأت‌ها مبادله می‌شود در واقع قیام عاشورا، استقلال طلبی، آزادگی و خونخواهی امام حسین (ع) و تظلم خواهی شهدایی است که در آن مقطع چنین سرنوشتی را تجربه کردند و تا الآن هم خونشان هدر نرفته است.

این استاد دانشگاه گفت: هیأت‌های مذهبی می‌توانند یک رسانه باشند که پیام آن‌ها، قیام عاشورا، نهضت عاشورا، آزادگی، ظلم ستیزی، عدالت طلبی و مفاهیمی از این دست است که برای ما از قیام عاشورا به جا مانده و هنوز هم دنبال می‌شود.

وی در تشریح نظام ارتباطی عاشورا بیان کرد: نکته مهم این است که ما بپذیریم خود این آئین یک نظام ارتباطی است که در آن هیأت‌های مذهبی به عنوان رسانه‌های این نظام ارتباط دینی تعریف شده‌اند. برپایی بزرگداشت این شهدا در روز اربعین هم یک نظام ارتباطی درون یک نظام کلان‌تر به نام نهضت عاشورا است. هر نظامی دارای خرده نظام‌هایی است و خرده نظام‌ها دارای رسانه‌هایی برای انتقال پیام هستند.

نقیب السادات گفت: راهپیمایی اربعین هم یک رسانه است؛ لذا موکب‌ها، سخنرانی‌ها، کرسی‌های وعظ و خطابه برای قیام عاشورا همگی رسانه محسوب می‌شوند. پس می‌توانیم بگوییم هیأت مذهبی یک رسانه ذیل نظام ارتباطات دینی یا ارتباطات شیعی عاشورایی است. 

این عضو هیأت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی افزود: نکته اصلی و مرکزی این است که خلاء معنویت در دنیای معاصر برای مردم دنیا در کنار سرگشتگی‌هایی که ناشی از تکنولوژی‌اند و اتفاق‌هایی که تحولات یا شتاب سریع تغییر اجتماعی به همراه آورده‌اند، وابستگی‌های عاطفی به دین و معنویت را تقویت می‌کند و این موضوع با نهضت کربلا، عاشورا، قیام امام حسین(ع) و فاطمیه در حال تکمیل شدن است.

وی افزود: این روزها می‌بینیم که به خاطر وجود خلاءها، گرایش به هیأت‌ها بیشتر شده است. این نهضت چند سالی است که به خاطر راهپیمایی اربعین پررونق‌تر شده، توانسته خلاءهای معنوی افراد را پُر کند و بسیاری از افراد به این اتفاق، وابستگی‌های عاطفی پیدا کنند.

نقیب السادات درباره کاستی‎‌هایی که در بهره‌مندی از ظرفیت رسانه‌ای هیأت‌ها وجود دارد اظهار داشت: هیأت‌ها بهترین جایگاه برای جذب افراد از دوران کودکی هستند تا مفاهیم و مضامین قیام عاشورا را از طریق جاذبه‌های هیأت به آن‌ها انتقال دهند. علایقی که در افراد شکل می‌گیرد و شیوه‌ای که افراد را دور هم جمع می‌کند، می‌تواند احیاگر این تجمع‌های مذهبی باشد.

این استاد دانشگاه گفت: جذب جوانان و کودکان از طریق بزرگترها و ریش سفیدها و تکرار این امر از طریق روحانیون و بزرگترهای هیأت، مراثی و نوحه‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد. اگر بتوانیم روی این جاذبه‌ها بیشتر کار کنیم، منابع آن را توسعه دهیم؛ از تأسیس و بقای هیأت‌ها حمایت و پشتیبانی کنیم، می‌تواند تاثیر بسیار زیادی داشته باشد. 

وی در پایان گفت: اساسا خود هیأت به معنای جمعیتی است که دور هم جمع می‌شوند، هویتی پیدا می‌کنند و این هویت دارای یک روح جمعی می‎‌‌‌شود که همین روح جمعی برای افراد مهم است. اساساً این اتفاق یا رخداد عین همبستگی است. ما می‌گوییم گروه، افرادی هستند که گرد هم می‌آیند حالا اگر برای یک هدف واحد باشد، پیوند بین آن‌ها بیشتر می‌شود و در نتیجه روح جمعی که عامل همبستگی اجتماعی است، شکل می‌گیرد. همین روح جمعی است که افراد را هر جای ایران یا دنیا که باشند در این موسم برای برگزاری چنین مراسم‌هایی گرد هم می‌آورد. مهم‌ترین ماموریت و کمک می‌تواند حمایت از شکل‌گیری فیزیکی و معنوی این هیأت‌ها باشد.

پایان پیام/