بسیج گام به گام تا تحقق راهبرد «ایران قوی»
03:00 2023/11/26
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس، امروز پنجم آذرماه سالروز تاسیس سازمان بسیج مستضعفین است. سازمانی که از ابتدای تاسیس خود در سال ۱۳۵۸ تا به امروز توانسته در حوزه‌های مختلفی یار و مددکار انقلاب اسلامی ایران باشد. فعالیت‌های بسیج امروزه به حدی از گستردگی رسیده است که از یک نیروی داوطلب فعال در یک حوزه در ابتدای تاسیس امروز به یک سازمان منسجم با ۲۲ قشر مختلف ارتقاء پیدا کرده است.
نگاهی به ساختار بسیج نشان می‌دهد اعضای این نیرو بر اساس اعتقادات دینی، باور‌های فرهنگی، انقلابی و علایق شخصی در این سازمان گرد آمده‌اند و نه تنها بابت حضور و فعالیت خود حقوق و مزایایی دریافت نمی‌کنند، بلکه در مواقعی علاوه بر هزینه‌کرد وقت خود، متحمل هزینه‌های اقتصادی نیز می‌شوند.
انقلاب اسلامی ملت ایران در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ به پیروزی رسید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گروهک‌های مختلفی بدنبال سهم‌خواهی از انقلاب اسلامی بودند و بیگانگان با موج سواری بر روی این مطالبات دست به توطئه‌های مختلفی علیه ملت ایران زدند. پیامد این موج‌سواری ایجاد تنش‌های مختلف همچون غائله گنبد، پاوه، ترکمن صحرا و... در سراسر کشور بود.
در کنار این موضوع، ارتش بعنوان تنها نیروی مسلح رسمی کشورمان در ابتدای انقلاب اسلامی دچار تغییراتی همچون اعدام فرماندهان ارشد و فرار برخی دیگر از آن‌ها شده بود و شرایطی مناسب نداشتند. گروهک‌های ضد انقلاب این موقعیت را برای پیاده‌سازی اغراض و اهداف بیگانگان فراهم آورد و آن‌ها در حادثه‌ای همچون تصرف پادگان سنندج با سوء استفاده از این فرصت به این پادگان حمله و آن را تصرف کردند.
وجود برخی افراد در داخل بدنه ارتش همچون ناخدا بهرام افضلی که بعدها به جرم جاسوسی برای شوروی دستگیر و بازداشت شد، نیز شرایط را به ضرر ارتش تغییر داده بود. در این شرایط، احساس نیاز می‌شد تا کشورمان از یک نیروی مردمی پا به کار برای دفاع از انقلاب مجهز شود تا بتواند در موقع نیاز وارد صحنه شده و وظیفه خود را انجام دهد.
شرایط مذکور و چند عامل دیگر، موجب شد تا امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی با صدور فرمانی تاریخی در 5 آذرماه سال 1358 دستور تشکیل بسیج مستضعفین را صادر کردند. نخستین ریشه‌های شکل‌گیری بسیج مستضعفین را باید در سخنان امام خمینی (ره) در چهارم آذرماه ۱۳۵۸ جست‌وجو کرد؛ جایی که تهدید «میلیشیای منافقین» به فرصت «بسیج مستضعفین» بدل شد.
امام خمینی رحمه‌الله‌علیه در جمع پرسنل سپاه پاسداران به استفاده از نیروی مردمی برای مقابله با خطرات اشاره کردند و به ایجاد «بسیج بیست میلیونی» پرداختند: «اگر یک ملت که همه جوان‌هایش مجهز باشند به همین جهازی علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، مجهز به جهازهای مادی هم باشند، سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند، چنین نباشند که یک تفنگی دستشان آمدند، ندانند با آن چه بکنندش.»
ایشان در ادامه افزودند: «باید یاد بگیرید و یاد بدهید رفقایتان را. جوان‌ها را یادشان بدهید و همه جا باید اینطور بشود که یک مملکت بعد از چند سالی بشود یک کشوری با بیست میلیون جوان که دارد، بیست میلیون تفنگدار داشته باشد، بیست میلیون ارتش داشته باشد و این یک چنین مملکتی آسیب‌بردار نیست و الآن هم الحمدلله آسیب‌بردار نیست. الآن هم ما پشتیبانمان خداست و ما برای او نهضت کردیم. برای پیاده‌کردن دین او نهضت کردیم و خدا با ماست.»
چند ماه پس از سخنرانی امام خمینی (ره) در باب لزوم ایجاد بسیج، شورای انقلاب در اردیبهشت ۱۳۵۹، «سازمان بسیج ملی» را تصویب کرد. ستاد بسیج ملی جمهوری اسلامی نیز طی اطلاعیه‌ای ضمن دعوت از عموم ملت ایران برای تشکیل گروه‌های مقاومت در شهرها و روستاها، اعلام کرد که «ارتش بیست میلیونی قادر است دشمن را با تمامی تجهیزاتی که دارد در پهنه ایران عزیز، خرد و منهدم نماید.»
اندکی بعد، در نوزدهم تیرماه ۱۳۵۹، لایحه قانونی تشکیل «سازمان بسیج ملی» یا «سازمان بسیج مستضعفین» شامل چهار ماده و چهار تبصره در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. بر اساس این لایحه، رئیس سازمان بسیج ملی «از طرف رهبر یا شورای رهبری منصوب می‌گردد» و تعیین خط‌مشی کلی آن نیز بر دوش شورای‌عالی دفاع قرار گرفت. البته با تجاوز ارتش بعثی عراق به ایران در نیمه سال ۱۳۵۹، دیری نپایید که مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفت سازمان بسیج ملی را تحت مجموعه سپاه پاسداران تعریف کند.
پس از آن، سازمان بسیج ملی در زیرمجموعه سپاه پاسداران تحت عنوان «واحد بسیج مستضعفین» به فعالیت خود ادامه داد که حضور پُررنگ در جبهه‌ها، از اوّلین نشانه‌های جدیت این واحد نوظهور در امور انقلابی بود.
نشریه پیام انقلاب (ارگان سپاه پاسداران)، در اوّلین سالگرد تشکیل واحد بسیج مستضعفین، کارنامه این واحد را در طول سال نخست جمع‌بندی کرد که مشارکت مستقیم در جنگ تحمیلی؛ شرکت در تسخیر خانه‌های تیمی و دستگیری ضدانقلاب؛ برگزاری ایست و بازرسی و گشت‌زنی؛ همکاری با جهاد سازندگی در عمران و آبادانی مناطق مختلف کشور؛ سرکشی به خانواده شهدا؛ تهیه و تدوین طرح آموزش بسیج مستضعفین در دو مرحله و تکثیر جزوات درسی آن‌ها؛ تشکیل شش دوره آموزشی در مرکز و تربیت حدود دویست نفر مربی مرحله دوم آموزشی؛ احداث میدان موانع و راه‌اندازی پادگان‌های آموزشی قدس و بلال حبشی و آموزش دوره‌های مختلف نظامی و تکاوری برای نیروهای ویژه تنها تعدادی از اقدامات واحد بسیج مستضعفین بود.
چندی از تاسیس بسیج نگذشته بود که رژیم بعثی عراق با حمله به جبهه غرب و جنوب غرب حملات خود علیه ایران اسلامی را آغاز کرد. در این دوران نیز، بسیج با سازماندهی نیروهای داوطلب مردم در کنار ارتش و سپاه نقش موثری در مقابله با رژیم بعث مقابله و شهدای بسیاری را هم به انقلاب اسلامی و ایران تقدیم کرد.
در ابتدای جنگ، ارتش جمهوری اسلامی ایران، به علت شرایط انقلاب، ساختار خود را به طور کامل بازیابی نکرده بود و با تمام توان در جبهه حاضر نبود و سپاه هم که یک نیروی تازه متولد شده بود، از نظر تعداد نیرو و قدرت دفاعی به مطلوبیت‌های لازم دست نیافته بود. لذا؛ از لحاظ برآورد قدرت دفاعی و نتیجه جنگ، نیروهای مسلح حاضر در میدان نبرد تصویر روشنی از پیروزی در برابر دشمن تا دندان مسلح و مورد حمایت قدرت‌های بزرگ نداشتند.
در چنین شرایطی حضور نیروهای مردمی در جبهه‌ها، علاوه بر تقویت قدرت دفاعی، پیام مهم دیگری داشت که نشان از فرهنگ قوی دفاعی در بین عموم مردم داشت. نیروهای مسلح ما در جبهه با حضور نیروهای بسیج، خود را پشت گرم به حمایت یک ملت یافتند و همین امر قدرت دفاعی و روحیه مبارزه و مقاومت را چندین برابر کرد.
سردار داوود عامری از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یادداشتی تقویت فرهنگ دفاعی در میان نیروهای نظامی، کاهش هزینه‌های جنگتزریق اعتماد به نفس مضاعف به رزمندگان اسلام، کشف استعداد‌های جدید، ظهور و تثبیت فرهنگ ایثار و شهادت و تسهیل مشارکت و همراه کردن مردم با شرایط و فرماندهی جنگ را از ثمرات بسیج در دفاع مقدس عنوان می‌کند.
مرور تاریخ دفاع مقدس نشان می‌دهد برتری ایران اسلامی در برابر نیروهای تا دندان مسلح رژیم بعثی عراق، در کنار رشادت‌های نیروهای ارتش و سپاه، به واسطه حضور داوطلبان بسیجی بود. بسیجیان از یک سو، به علت روحیات خاص خود، فضای سخت جنگ را تلطیف و نزدیک به فضای جامعه کردند، از طرف دیگر تمام اقشار جامعه را تمام‌قد به پشتیبانی از فرزندان رزمنده خود کشاندند که باعث افزایش روحیه رزمندگان حاضر در جبهه‌ها شد.
بسیج پس از دوران دفاع مقدس نیز با عنوان نیروی مقاومت بسیج به فعالیت خود ادامه داد. فرماندهان این نیرو از ابتدای تاسیس تا دی ۱۳۶۸ بر عهده سه روحانی به نام‌های امیر مجد، احمد سالک کاشانی و محمدعلی رحمانی بود اما از اواخر دی ۱۳۶۸ به بعد بر عهده فرماندهان نظامی گذاشته شد.
سردار علیرضا افشار از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ فرمانده نیروی مقاومت بسیج را برعهده داشت. پس از آن، سردار سید محمد حجازی از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۶، سپس، از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۷ سرلشکر محمدعلی جعفری فرمانده وقت کل سپاه سرپرست این نیرو بود.
فرمانده کل قوا ۱۲ مهرماه سال ۱۳۸۸ طی حکمی سردار محمدرضا نقدی را به ریاست سازمان بسیج مستضعفین منصوب کردند. این حکم نشان می‌داد که بسیج از یک نیرو به سازمان ارتقاء پیدا کرده است. پس از سردار نقدی، سردار غلامحسین غیب‌پرور از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ و هم‌اکنون نیز، سردار غلامرضا سلیمانی از سال ۱۳۹۸ تا کنون ریاست سازمان بسیج را برعهده دارد.
سازمان بسیج مداحان، مرکز هنرهای رقومی بسیج، سازمان بسیج پیشکسوتان، سازمان بسیج هنرمندان، سازمان بسیج مهندسین، سازمان بسیج کارگری، سازمان بسیج مساجد و محلات، سازمان بسیج اصناف، سازمان بسیج عشایری، سازمان بسیج فرهنگیان، سازمان بسیج طلاب و روحانیون، سازمان بسیج جامعه پزشکی، سازمان بسیج جامعه زنان، سازمان بسیج دانشجویی، سازمان ورزش بسیج، سازمان بسیج ورزشکاران، سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری، سازمان بسیج مهندسین کشاورزی، سازمان بسیج سازندگی، دبیرخانه شورای تحول علوم انسانی بسیج، سازمان اردویی، راهیان نور و گردشگری بسیج بسیج سازندگی جزو اقشار بسیج هستند.
همچنین؛ معاونت تربیت و آموزش بسیجیان، بنیاد تعاون بسیج، معاونت سیاسی، معاونت مقاومت مردمی و همچنین معاونت روابط عمومی سازمان بسیج، ۵ معاونت سازمان بسیج مستضعفین هستند.
سردار غلامرضا سلیمانی رئیس سازمان بسیج اواخر سال ۱۳۹۹ درخصوص سند اعتلای بسیج، عنوان کرد: با پیگیری‌های مجدانه سردار سلامی، سند راهبردی ده ساله اعتلای بسیج مبتنی بر بیانیه گام در سال ۹۹ تدوین شد و در دوسه هفته گذشته توسط رهبر معظم انقلاب تصویب شد و توسط سپاه به سازمان بسیج برای پیاده‌سازی ابلاغ شد.
سند اعتلای بسیج در بخش تعلیم و تربیت ۶ سیاست اصولی و ۱۹ اقدام اساسی را مشخص کرده است. در این سند، سیر تربیتی لحاظ شده که از کودکی تا سنین پایانی عمر را دربر می‌گیرد.
بنابر گفته رئیس سازمان بسیج مستضعفین، «این سند، ترسیم بسیج گام دوم انقلاب اسلامی است، یعنی ما بایستی یک رویکرد تحولی متناسب با پیشرفت‌ها و اعتلای انجام شده در جهت تغییرات بین نسلی و جذابیت‌هایی که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد، از شیوه‌ها و فناوری‌های روز به همراه یک رویکرد کاملاً تحول یافته و مترقی را استفاده کنیم.»
رسالت بسیج، پیش‌روندگی و پیش‌برندگی است؛ هم خود این نهاد باید در راستای تحقق ایران قوی و همه جنبه‌های مردم‌سالاری اسلامی به پیش برود و قدرت پیش‌روندگی داشته باشد و هم مجموعه‌هایی که انگیزه دارند و هم‌افزا هستند را با خود به پیش ببرد. بسیج به عنوان مجموعه‌ای پیش‌قراول و پرچمدار، پرچم پیشرفت و ترقی را باید در دست داشته باشد.
بسیج یک تفکر و گفتمان است، ولی مجموعه سازمان‌یافته آن در پایگاه‌های مقاومت و اقشار نقش پیش‌قراولی را برای ملت ایران و در خدمت ملت ایران و به عنوان خادم ملت ایران بر عهده دارد. بسیج همان‌گونه که ملت ایران تحقق راهبرد ایران قوی را پیگیری می‌کند، بدنبال تحقق ایران قوی است. بسیج در همه زمینه‌هایی که می‌تواند به تحقق ایران قوی منجر شود، نقش‌آفرینی کرده و بایستی نقش‌آفرینی کند.
پایان پیام/
