برای تمدن ها میتوان دو بعد نرمافزاری و سختافزاری قائل شد و هیچ تمدنی بدون برخوردای از این دو بعد، نه میتواند در درون خودش تعمیق پیدا کند و تحکیم شود و نه در بیرون نفوذ و گسترش یابد.
