تئاتر به‌عنوان هنر مادر در زمینه هنرهای نمایشی معرفی‌می‌شود، فارغ از این امروز سینما، تلویزیون و به طورکلی هر مدیومی که با بازیگری، کارگردانی و نویسندگی سر و کار دارد نیروی انسانی خود را از تئاتر تامین می‌کند. نمونه‌اش نمایش «لانچر5» که نمایشی موفق در تئاتر بود و بعد از آن تیم تولیدش باعث تولید چند سریال در شبکه نمایش خانگی شدند و بازیگرانش در چند پروژه سینمایی نقش آفرینی کردند.
اما همین تئاتر به جهت حمایت و شرایط هنرمندانش وضعیت خوبی ندارد، تدوین سند ملی تئاتر کشور در ابتدای دولت سیزدهم شروع شد تا همین مشکلات را حل و فصل کند، سندی که برای ایجاد تحول در تئاتر نوشته شد.
حالا امروز هنرمندان بسیاری در انتظار روند تصویب سند ملی تئاتر برای به سامان رسیدن این هنر نمایشی هستند، در همین رابطه گفت‌وگویی داشتیم با مدیر کل هنرهای نمایشی کاظم نظری تا شرایط فعلی این سند را جویا شویم.
مرحله اول تدوین سند تئاتر یعنی مشخص شدن چارچوب و موضوعات آن در بخش‌های مختلف انجام شده و ما منتظر مرحله بعدی آن هستیم چراکه سه مرحله برای کار درنظر گرفته شده و طراحی کردیم.
مرحله اول که در اداره کل هنرهای نمایشی انجام شده و در مرحله دوم این سند به نخبگانی که در حوزه تئاتر هستند تحویل داده می‌شود تا آن را مورد ارزیابی قرار دهند، به همین منظور ما 6 نفر را به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی کردیم تا احکامشان صادر شده و مرحله بعدی هم انجام شود، بعد از آن هم سند برای عموم هنرمندان تئاتر در دسترس قرار می‌گیرد، این مرحله نهایی است که بیشتر به‌منظور اطلاع‌رسانی انجام می‌شود و اگر نظری هم از سمت هنرمندان باشد قطعا اعمال خواهیم کرد.
بعد از پایان این مرحله سند به شورای عالی هنر ارسال شده و اگر این شورا سند ملی تئاتر را تصویب کند آن را برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی تحویل می‌دهیم.
سند ملی تئاتر چشم‌انداز بیست ساله‌ای است برای تئاتر کشور و دستگاه‌های مختلف را مجاب می‌کند که در حوزه تئاتر سرمایه‌گذاری کنند و نکته مهم‌تر اینکه ببینید به هر حال اداره کل هنرهای نمایشی بیش از 40 هزار عضو در استان‌های مختلف کشور دارد و وظیفه اداره کل ساماندهی تمامی هنرمندانی است که کار تئاتر انجام می‌دهند، اداره کل هم به صورت سازمانی توانایی رسیدگی به همه این امورات را ندارد مگر اینکه تبدیل به یک سازمان بزرگ‌تر تبدیل شود.
اداره کل تئاتر به جهت شباهات چیزی شبیه سازمان تامین اجتماعی که تعداد زیادی نیروی انسانی را تامین می‌کند و یا سازمان صداوسیما است که در تمامی استان‌ها نیرو داشته و وظیفه تامین آنها را برعهده دارد، حتی سازمان سینمایی هم خیلی تعریف حمایتی از هنرمندانش در سراسر کشور و در استان‌های مختلف ندارد چراکه سینما در تهران متمرکز شده و از پایتخت مدیریت می‌شود و نیازی به حمایت استانی در آن وجود ندارد.
برا ی مثال ما انجمن‌های نمایشی‌ای که در سراسر کشور داریم که فعالیت می‌کنند و وظیفه حمایت از تئاتر استان‌ها را بر عهده دارند، سازمان سینمایی در شکل آماتوری آن، انجمن سینمای جوانان را داشته که با وظیفه آموزش و تولید آماتوری فعالیت می‌کند، اما ما به صورت حرفه‌ای داریم در استان‌ها و حتی شهرستان‌ها کار می‌کنیم. یعنی در استانی مثل مشهد یا تبریز هنرمندانی داریم که در آن استان چیزی از هنرمندان تهران کم ندارند، در هر استان مثل پایتخت نمایش تولید و اجرا می‌کنند وحتی بعضی اوقات می‌بینیم که از خود هنرمندان تهرانی هم خیلی حرفه‌ای‌تر و خلاقانه‌تر کار می‌کنند.
ما ذینفان بسیاری را در سراسر کشور داریم و بیش از چهل هزار نفر در گستردگی بالا در استان‌های مختلف حضور دارند که باید به آنها امکانات بدهیم، این افراد فعالیت‌های بسیاری را هم انجام داده و در حال تولید نمایش هستند و به هر حال همه این امورات باید رسیدگی شود، خب این همه فعالیت و رسیدگی در این ابعاد و با توجه به برنامه‌هایی که برای تئاتر کشور داریم باید گفت که تمامی این‌ها به اندازه ظرفیت یک اداره کل نیست، اداره کل هر سال مثلا با یک تا سه میلیارد تومان کمک وزیر محترم رو به رو است که علاوه‌بر بودجه به تئاتر کمک کند اما در نهایت نتیجه آن شرایط مطلوبی نخواهد بود.
به هر حال تئاتر هنر مادر در میان هنر های نمایشی است که هنرمندان آن در عرصه‌های دیگر نقش‌آفرینی می‌کنند، به هر حال تئاتر در حال حاضر به سینمای این کشور کمک می‌کند، به تلویزیون این کشور کمک می‌کند و اگر ما می‌گوییم که این دو تا بخش ضعیف است، به دلیل ضعف در حمایت از هنرمندان تئاتری است، اگر فیلمنامه ضعیف است به این دلیل است ما در حوزه ادبیات نمایشی ضعیف هستیم.
اگر می‌خواهیم در سینما و تلویزیون هم رشد کنیم راه سرمایه گزاری در آن از تئاتر است؛ ما هر چقدر این بخش را تقویت کنیم، چه در کارگردانی، چه در بازیگری و چه در نویسنده‌های تئاتر، قطعا این رشد به دیگر هنرها هم صادر شده و تاثیرش را در سینما و تلویزیون نیز خواهد گذاشت.
نیاز به یک حمایت جدی در تئاتر است، به هرحال بعد از گذشت 43 سال از این انقلاب شما نگاه کنید حوزه هنرهای نمایشی حتی با دو سال قبل خودش متفاوت است، 2 یا 3 سال پیش به هر حال درخواست کننده حوزه اجرای تاتر محدود بودند اما الان آنقدر در تهران و شهرستان‌ها افزایش پیدا کرده است که ما دیگر نمی‌تونیم پاسخگوی آن باشیم چراکه امکانات زیرساختی برای آن نداریم چه در شهرستان‌ها و چه حتی در تهران با کمبود انکانات مواجهیم.
ما اگر الان بخواهیم به گروه‌های نمایشی امکانات بیشتری برای اجرا بدهیم کجا را داریم؟ چند سالن خصوصی داریم که سالن‌های خصوصی هم 2 خانه و 2 اتاق را یکی کردند تا تبدیل به یک سالن نمایش شود، آیا این شرایط برای اجراها پاسخگو است؟
بله دنبال همین اتفاق هستیم این سند می‌خواهد بیان کند که حجم کار اداره کل هنرهای نمایشی چقدر است و در این حجم کار و با تعداد ذینفعان و برنامه‌ها و اقدامات موجود برای آنها چه چیزی است تا بیان کند که این شرایط و با این برنامه‌ها، اقدامات تئاتر در ظرف یک اداره کل نمی‌گنجد.
در این راه هم به معاونت هنرهای نمایشی و یا یک سازمان یا بنیاد ملی تئاتر ایران فکر می‌کنیم. تا تئاتر تشکیلاتی باشد که بتواند جوابگو نیازهای تئاتر باشد. واقعا شما نمی‌دانید ما چقدر تحت فشار روانی برای اداره تئاتر هستیم.
بله قطعا، ببینید من الان مثلا میخواهم یک نمایش با کیفیت بسازم که بتواند ارزش‌های انقلاب اسلامی را مطرح کند، خب من بودجه این کار را در اختیار ندارم. کل بودجه تئاتر این کشور ۲۷ میلیارد تومان است، در حالی که یک اجرا در تالار وحدت هزینه زیادی دارد برای مثال «کلنل» که در تالار وحدت اجرا شد ۱۸ میلیارد هزینه داشته است.
نمایش از نمایش «هفت‌خوان اسفندیار»
همین کار آقای پارسایی (هفت خوان اسفندیار) ۳۰ میلیارد فقط هزینه تولید آن شده است، حالا به تبلیغات و مسایل دیگر آن کاری ندارم، پول همین یک کار چند برابر بودجه تولید تئاتر این کشور است؟
من اگر من این پول را داشتم قطعا در شهرستان‌ها بالای ۱۰ تا ۱۵ کار می‌توانستیم تولید کنیم که اثربخش هم باشد، یعنی الان اثراتش را ببینیم. ولی آن کار که با این بودجه اجرا شد، اثر بخشی‌اش کجاست؟
با این سند مشکل بودجه تئاتر هم حل خواهد شد، امیدواریم زودتر این سند مصوب شده و شورای عالی انقلاب فرهنگی برسد، آقای وزیر هم خیلی پیگیرند که این مساله زودتر به سرانجام برسد.
خب بحث‌های شورای نظارت داخل این سند وجود دارد، رسیدگی به مسایل تماشاخانه‌ها در این سند پیش‌بینی شده است. همچنین تلاش کردیم تا بحث‌های پیشرفت و آینده‌نگری در حوزه هنرهای نمایشی تو این سند دیده بشود، از موزه گرفته تا کتابخانه‌های تخصصی هنرهای نمایشی همه پیش‌بینی شده تا به پیشرفت تئاتر نیز فکر کرده باشیم. مسائل آموزشی تئاتر نیز یکی دیگر از موارد بسیار مهم این سند خواهد بود.
در تصویب مسائل و مشخص شدن آنها که به نتیجه برسیم، قطعا گزیده‌های از این سند را به رسانه‌ها خواهیم داد برای اینکه انتشار داده شود و نظر اهالی هنر را هم در رابطه با آن داشته باشیم.
هنوز اسامی این افراد به تایید نهایی نرسیده اما تلاش کردیم تا در این افراد از همه طیف‌ها افرادی را داشته باشیم، همه این افراد نماینده یک طیف هستند، از افراد دانشگاهی گرفته تا کارگردانان و اساتید ادبیات نمایشی تا این سند از تمامی جهات بررسی شود.
زمانی که من مسولیت اداره کل هنرهای نمایشی را گرفتم تئاتر که به دلیل کرونا اجرا نمی‌رفت، بعد از تمام تلاش‌هایی هم که انجام دادیم تا تئاتر رونق پیدا کند، اغتشاشات سال گذشته اتفاق افتاد و رونق تئاتر دچار یک وقفه شد.
شکر خدا الان رونق به سالن‌های تئار بازگشته است. به هر حال باید برای محتوای آثار نمایشی، اجراها و کیفی سازی اجراها برنامه ریزی کنیم و الان موضوعات ما به این سطح تغییر کرده است.
پایان پیام/
