خبرگزاری فارس ـ گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: نزدیک به چهار سال است که چایخانه‌های حضرت رضا (ع) با خیمه‌های سفیدشان، دلدادگانی که از راه‌های دور و نزدیک به صحن و سرای رضوی مشرف می‌شدند را به نوشیدن یک لیوان چای و دمنوش دعوت می‌کنند. وجود این چایخانه‌ها و تلاش و تکاپوی خادمیاران سبزپوش آن‌ها به ویژه در فصل سرد زمستان، حال و هوایی خاص به حرم مطهر بخشیده و شیرینی زیارت زائرین را دوچندان کرده است، تا جایی زائران آستان نورانی امام هشتم (ع) می‌گویند: از وقتی در حرم چایخانه راه‌اندازی شده، حال و هوای زیارت خاص‌تر و شیرین‌تر شده است.

چایخانه‌های حضرت رضا (ع) که در راستای میزبانی شایسته از زائرین و مجاورین و ایجاد فضایی معنوی برای رفع خستگی آنان در چهار گوشه بارگاه ملکوتی رضوی راه‌اندازی شده است، زیر نظر معاونت خدمات زائرین حرم مطهر رضوی فعالیت می‌کنند. این معاونت برنامه‌ای بسیار خوب و با نشاط برای چرخاندن چایخانه‌ها در نظر گرفته است. این اماکن در طول شبانه‌روز پذیرای زائران هستند و به اقتضای فصول سال با نوشیدنی و خوراکی‌های متناسب آن فصل از زائران پذیرایی می‌کنند، از شربت خنک، هندوانه، موهیتو و... در تابستان گرفته تا شیر و شیرکاکائو و دمنوش‌های گرم در زمستان و یا خرما، کیک، میوه‌های تازه و حتی گاهی صبحانه گرم، البته چای عضو ثابت چایخانه‌ها برای پذیرایی از زائران است.

با محمدرضا درخشان‌فر مشاور معاون خدمات زائرین حرم مطهر رضوی که بر فعالیت مجموعه چایخانه‌های حضرت رضا (ع) نظارت مستقیم دارد، در این خصوص هم‌کلام شدیم تا با چگونگی خدمات‌رسانی این چایخانه‌های دائمی بیشتر آشنا شویم.

در حال حاضر چند چایخانه دائمی در حرم مطهر رضوی (ع) فعالیت می‌کند؟

نخستین چایخانه در سال ۱۳۹۸ در صحن کوثر ورودی صحن پیامبر اعظم (ص) افتتاح شد و پس از آن هر سال شاهد افتتاح یک چایخانه در این آستان مقدس اعم از چایخانه‌های صحن‌های غدیر و باغ رضوان بودیم. در نهایت چهارمین چایخانه دائمی حرم مطهر رضوی در سال ۱۴۰۱ در صحن امام حسن مجتبی (ع) افتتاح شد. این چایخانه‌ها در چهار گوشه حرم مطهر احداث شده تا زائرین و مجاورین از هر طرف به این حریم نورانی مشرف می‌شوند، چایخانه‌ای در نزدیکی مسیرشان باشد و از این خان کرم بهره‌مند شوند.

راه‌اندازی و طراحی چایخانه‌های حضرت رضا (ع) به چه صورت انجام شده است؟

صفر تا صد راه‌اندازی هر کدام از این چایخانه‌ها به همت تشکل‌های مردمی و بانیان خیر انجام شده است. طراحی هر چهار چایخانه‌ حضرت رضا (ع) نیز تقریباً به طور یکسان توسط جمعی از این ارادتمندان حضرت صورت گرفته است. در واقع این چایخانه‌ها در قالب یک خیمه سفید هشت ضلعی به ارتفاع ۸ متر ساخته شده که به عکس ۴۲ شهید بزرگوار و اشعار زیبایی متناسب با حال و هوای این خدمت ویژه مزین است.

خدمات‌رسانی این چایخانه‌ها در فصول مختلف به چه صورت است؟

ارائه خدمات در چایخانه‌های حضرت رضا (ع) با مشارکت نیروهای خادمیار مشهدی در کشیک‌های هشتگانه ۸ ساعته در شیفت بعدازظهر انجام می‌شود. ساعت کار آن‌ها نیز با توجه به فصول مختلف سال کمی متغیر است. به طور مثال در تابستان از ساعت ۱۶ تا ۲۴ و در فصل پاییز از ساعت ۱۵ تا ۲۳ فعال بودند که این بازه زمانی در زمستان با توجه به سردی هوا از ساعت ۱۴ تا ۲۲ خواهد بود. همچنین ارائه خدمات در چایخانه‌ها در دو شیفت صبح (۶ تا ۱۱) و بامداد (از ۱۲ شب تا ۶ صبح) با همکاری موکب‌های خدمت‌رسان از شهرهای مختلف کشور انجام می‌شود. در واقع چایخانه‌ها در طول سال به طور معمول ۲۴ ساعته پذیرای زائرین و مجاورین بوده و تنها در زمان تعویض شیفت‌های خدمتی، تنظیف و همچنین اقامه نماز تعطیل هستند. از سوی معاونت خدمات زائرین حرم مطهر نیز یک مسئول در هر چایخانه به طور ثابت مستقر است و بر چگونگی خدمات‌رسانی موکب‌های خدمت‌رسان و کشیک‌های هشتگانه خادمیاران در آن چایخانه نظارت دارد.

در مجموع چایخانه‌های حرم مطهر رضوی چند نیروی خادمیار دارد؟

از آنجایی که چایخانه‌های حضرت رضا (ع) با مشارکت تشکل‌ها و موکب‌های مردمی، هیأت‌های مذهبی و مساجد راه‌اندازی شد و روز به روز توسعه پیدا کرد، نیروهای آن‌ها نیز با همکاری این تشکل‌ها تأمین شده است. البته از اواخر سال ۱۴۰۰ با پیگیری‌های این معاونت، مراحل جذب رسمی این نیروهای افتخاری در قالب خادمیاران اختصاصی چایخانه‌ها آغاز شد چنان‌که از ابتدای سال ۱۴۰۱ تاکنون، بیش از هزار و ۶۰۰ خادمیار در این حوزه به ثبت رسیده است. در حال حاضر نیز به طور میانگین در هر کشیک، حدود ۱۵۰ نیرو در هر چایخانه حضرت رضا (ع) حضور دارند و خدمات مختلف آن را به صورت افتخاری انجام می‌دهند.

مراحل خدمت موکب‌های مردمی در چایخانه‌های حضرت چگونه است؟

این موکب‌ها باید با دبیرخانه حرم مطهر رضوی مکاتبه کرده و درخواست خدمتشان را با مشخص کردن رابط خود اعلام کنند. سپس این نامه به معاونت خدمات زائرین حرم مطهر ابلاغ شده و ما با رابط موکب هماهنگی‌های لازم را انجام داده تا فهرست اسامی نیروهای خود را برای حرم مطهر بفرستد. ما این فهرست را به حراست آستان قدس رضوی ارسال کرده تا مورد بررسی قرار گیرد. پس از انجام این مراحل اداری، نفرات مورد تأیید به ما معرفی می‌شوند. همچنین موکب هزینه‌های چایخانه را برعهده می‌گیرد و اقلام مورد نیاز اعم از چای، شکر و لیوان تا مواد شوینده، لباس و...، را تهیه می‌کند. بدین ترتیب این معاونت با تحویل فضای چایخانه و وسایلی همچون سماور و قوری، شرایط خدمت برای این موکب خدمت‌رسان را در روزهای مشخص و هماهنگ شده فراهم می‌کند. در این میان، اگرچه به طور میانگین میزان خدمت موکب‌داران سه تا پنج روز است، اما موکبی هم داشتیم که ۸۴ روز در چایخانه‌ خدمت کردند.

با چه اقلام متبرکی در این چایخانه‌ها از دلدادگان امام هشتم (ع) پذیرایی می‌شود؟

با توجه به مناسبت‌ها و فصول سرد و گرم سال علاوه بر چای، با توزیع اقلام متبرک دیگری از زائرین و مجاورین در این چایخانه‌ها پذیرایی می‌شود. به طور مثال موکب‌های استانی، سوغات شهر خود را در چایخانه‌ها توزیع می‌کنند که در این میان می‌توان از گز اصفهان، نُقل ارومیه و... نام برد. همچنین می‌توان به توزیع صبحانه گرم نظیر عدسی، حلیم و لوبیا، انواع دمنوش‌ها، شربت، بستنی، میوه، کیک، خرما و...، اشاره کرد. توزیع تمامی این اقلام با رعایت کامل موازین بهداشتی در چایخانه‌ها صورت می‌گیرد.

میزان توزیع چای در این چایخانه‌ها به طور میانگین در هر شبانه‌روز چقدر است؟

در مجموع در چهار چایخانه حرم مطهر رضوی در ایام غیرپیک و معمول سال به طور میانگین صد و ۳۰ هزار لیوان چای متبرک در طول یک شبانه‌روز بین محبان این حریم امن الهی توزیع می‌شود. این میزان به طور میانگین در ایام مناسبتی و پیک سال به ۲۰۰ هزار لیوان چای در یک شبانه‌ روز می‌رسد. بدین ترتیب در ایام معمول به طور میانگین در هر شبانه‌ روز حدود هزار و ۲۰۰ کیلوگرم شکر و ۸۰ کیلوگرم چای در چایخانه‌های حضرت مصرف می‌شود. این میزان در ایام مناسبتی و پیک سال در هر شبانه‌روز به ۲ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم شکر و ۲۰۰ کیلوگرم چای می‌رسد. همچنین در ایام معمول سال، نزدیک به ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم انواع دمنوش در چایخانه‌ها مصرف می‌شود که این آمار نیز در ایام پیک تا ۳۰ کیلوگرم افزایش می‌یابد.

وجه تمایز خدمت در چایخانه‌های حضرت رضا (ع) با سایر بخش‌های حرم رضوی چیست؟

از آنجایی که چایخانه‌ها بیشتر از ظرفیت موکب‌های خدمت‌رسان و تشکل‌های مردمی برای خدمت به زائرین و مجاورین استفاده می‌کنند، خدمت در آن کاری برآمده از دل و جان است. از طرف دیگر، مخاطبان این خدمت در حرم مطهر، عموم مردم از اقشار و گروه‌های سنی مختلف اعم از ایرانی و غیرایرانی است که بعضی از این زائرین، نگاه معنوی و اعتقاد خاصی به این خدمت دارند و چای چایخانه‌ها برایشان بسیار متبرک است. نظرسنجی‌های حرم مطهر نیز از رضایتمندی بالای زائرین از فعالیت این چایخانه‌ها حکایت دارد.

ارادتمندان حضرت رضا (ع) به چه صورت می‌توانند در فعالیت چایخانه‌ها و تهیه اقلام مصرفی آن مشارکت کنند؟

زائرین از طریق بسترهای فراهم شده توسط اداره کل نذورات آستان قدس رضوی همچون دفاتر نذورات حرم مطهر رضوی، سامانه جامع اینترنتی اداره کل نذورات آستان قدس رضوی به نشانی https://nazr.razavi.ir و نرم‌افزار «نسیم رضوان» و...، می‌توانند نذورات نقدی و غیرنقدی خود را به صورت حضوری و غیرحضوری پرداخت کرده و در خدمات‌رسانی چایخانه‌های حضرت رضا (ع) مشارکت کنند. همچنین از طریق صندوق‌های نذورات یا دستگاه‌های پوز تعبیه شده در محل چایخانه‌ها نیز امکان پرداخت نذورات برای زائرین زیر نظر این اداره وجود دارد.

پایان پیام/