کمی قبل و در گفت‌وگویی مفصل با عوامل ساخت انیمیشن «بچه زرنگ» از روند شکل‌گیری این انیمیشن صحبت کردیم تا با روند تولید تنها انیمیشن 50 میلیاردی ایران آشنایی بیشتری پیدا کنیم.

چالش‌های تیم تولید «بچه زرنگ» شاید نقشه راه خوبی را برای ادامه مسیر آثار انیمیشن باشد.

حالا و در دومین بخش از گفت‌وگوی خبرگزاری فارس با حامد جعفری تهیه‌کننده و بهنود نکویی کارگردان «بچه زرنگ» قصد داریم تا به شرایط انیمیشن در ایران بپردازیم.

امسال و در دوره 42 جشنواره فیلم فجر آثار زیادی در قالب انیمیشن وارد رقابت جشنواره شده‌اند، شاید تجربه موفقیت انیمیشن  «بچه زرنگ» در دوره قبل و رکوردهایش در اکران باعث تشویق مجموعه‌های مختلف برای حضور در این گونه سینمایی شده باشد.

مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

سال 94 برای انیمیشنی که در جشنواره داشتیم، هیئت انتخاب کار را دید و گفت این کار خوب است ولی دبیر گفت جدای از بخش رقابتی از آن تقدیر می‌کنیم و آن سال  آقای رضاداد از ما تقدیر کردند. دفعه بعد انیمیشن «فیل شاه» وارد بخش مسابقه سودای سیمرغ شد ولی داورها اعلام کردند که ما نمی‌توانستیم این انیمیشن را قضاوت کنیم.

حالا در دوره قبل «بچه زرنگ» در همه بخش‌های که می‌توانست با بقیه آثار رقابت کرد و جایزه بهترین فیلم را هم گرفت. هر بار در این جشنواره یک گام به سمت جلو حرکت کردیم. وقتی «شاهزاده روم» وارد جشنواره فیلم فجر شد، سال بعد 8 انیمیشن متقاضی حضور در این جشنواره شدند، یعنی این انیمیشن به‌عنوان یک الگو موفق در این جشنواره مطرح شد و باعث شد راه دیگر آثار به این رویداد باز شود.

بعد «فیلشاه» و اعتراضاتی که ما کردیم که چرا یک اثر را وارد جشنواره کردید که امکان رقابت ندارد، جشنواره پذیرفت که این آثار را وارد رقابت کند. در آن سال در بخش جدایی از انیمیشن‌های موجود تقدیر شد، که البته این کار هم اشتباه بود.

اتفاق درست آن چیزی بود که برای «بچه زرنگ» افتاد که با باقی آثار رقابت کرد، حتی در اسکار هم یک انیمشن می‌تواند در بخش متن و فیلمنامه با آثار رئال رقابت کند.حتی بخش‌هایی مانند صداگذاری هم همین ویژگی را دارد.

احتمالا درکشان از مسئله کامل نبوده است، همانطور که گفته شد، در اسکار هم انیمیشن یک جایزه ویژه دارد اما در بخش‌های مختلف با آثار رئال رقابت می‌کند. مسیر درست سال گذشته باز شد که انیمیشن در بخش‌هایی که می‌تواند با آثار رئال رقابت کند.

انیمیشن حتما در ایران سودآور هست، شاید درست باشد که به دلایلی که گفتید حاشیه سود انیمیشن کم‌تر باشد اما تمامی آثار گروه ما از «شاهزاده روم» تا امروز در گیشه داخلی سودآور بودند.

نه این برای هنر پویا و گروه ما استثنا نیست چون در تمامی آثاری که داشتیم تکرار شده است.

انیمیشن یک فرآیند سودآور است، اگر کسی اشتباه عمل می‌کند ربطی به خود انیمیشن ندارد، صنعت انیمیشن در دنیا سودآور است. اگر لیست فروش آثار در سینمای خارج از کشور را هم ببینید متوجه این موضوع می‌شوید.

در کشور ما هم همین است، در ایران یک محدودیتی قائل می‌شوند که این موفقیت به‌طور کامل اتفاق نمی‌افتد، اگر در این زمان برای «بچه زرنگ» محدودیتی در اکران و سئانس‌ها قائل نمی‌شدند رتبه بالاتری داشت، ضریب اشغال سئانس‌های اکران آن این مسئله را تصدیق می‌کند.

حالا در این محدودیتی که وجود دارد، پای شما روی گلو یک فیلم است و باقی آثار می‌فروشند و این فیلمسوزی سیاست اکران است. اما حتی با همین شرایط اگر شما در ساخت یک انیمیشن ابزار درست را به کار ببرید و  مخاطبش درست بشناسید قطعا سود آور خواهید بود.

برای مثال الان در حوزه‌ لوازم التحریرهای «بچه زرنگ» که همزمان با اکران روکل نمایی شد اتفاق خوبی افتاده و نزدیم به 14 میلیارد تومان فروش داشته است.فقط هم 13 یا 14 قلم محصول دارد که فروشش یک عدد قابل توجهی است که هیچ محصول دیگری آن را نداشته است.

چرا این اتفاق افتاده است؟ چون که ما نمونه‌های خارجی را دیدیم و بررسی کردیم چه کاری انجام می‌دهند و همان را مشابه سازی کردیم و همان مسیر را داریم برای این کار طراحی می‌کنیم. هرجایی که بر اساس مطالعه درست و طراحی دقیق بر اساس شناخت بازار عمل کنیم موفق می‌شویم.

پس بر اساس زنجیره‌ی ارزش و اتفاقات مربوط به حوزه‌ی اکران ما می‌توانیم در اکران داخل موفقیت کسب کنیم. حالا در خارج کشور هم این امکان را داریم.

انیمیشن به واسطه اینکه کار کودک است، ناخودآگاه ادبیاتی بین‌المللی دارد، چون آن چیزی که مخاطب به‌عنوان دانش پیشینی برای فهم یک قصه لازم دارد تقریبا مشابه است. بزرگسال قبل از دیدن اثر شما چندین سال آموزش دیده است. اما کودک اینطور نیست و نهایت یک یا دوسال آموزش پیشینی دارد و بیشتر داده‌های ذهنش فطری است.

از اساس این مورد که تهیه‌کننده‌ای بتواند به سمت ساخت انیمیشن حرکت کند غلط است، چراکه ساز و کار ساخت یک محصول پویانمایی این است که استودیو وجود داشته باشد و فراهم کردن آن هم یک کار تخصصی و پیچیده است.

استودیو داشتن یک تخصصی است که فرآیند کوتاه مدت نیست و نمی‌شود برای یک یا دو کار استودیوایجاد کرد. در مورد خواب پول هم که گفتید همین است، در فرآیند استودیوداشتن معمولا گروه فقط درگیر انجام یک کار نیست و پروژه‌ها می‌توانند با هم هم‌افزایی داشته باشند این مثائل مواردی است که ما در محاسباتمان نمی‌آوریم و در حقیقت این استودیو است که سودآور است.

استودیو یعنی یک مسیری را ادامه دادن و تجربه را در یک مجموعه‌ اعمال کردن، همه اینها باهم می‌تواند فرآیند یک استودیوموفق باشد.

اصلا تصور کنید «بچه زرنگ» تبدیل به پرفروش‌ترین اثر حال حاضر سینمای ایران شود، ولی ساختن و رجوع کردن فرایند آن یک کار پیچیده است. در آثار رئال کپی به معنای محتوایی آن شکل می‌گیرد، ولی در انیمیشن این اتفاق فقط در محتوای آن نیست، فرآیندی دارد که قابل کپی نیست.

ببینید مثلا شما در ساخت یک اثر رئال موفق با یک فرایند چند ماهه نتیجه می‌گیرید، حالا یا موفق می‌شود یا خیر؛ اما در ساخت انیمیشن این یک فرآیندی است که 4 الی 5 سال زمان می‌خواهد.

این ممارست و مقاومت برای اینکه این زمان را طی بکنید و به یک خروجی بررسی خودش یک نکته است و ریسک سرمایه‌گذاری هم بالا است چون سازنده می‌گوید که من این اثر را تولید می‌کنم و از کجا معلوم که چهار سال دیگر این‌ها در بازار وجود داشته باشد.

ببینیدوقتی «شاهزاده روم» ساخته شد از کست پرتعداد فیلم یک سری از بچه‌ها به خارج از کشور رفتند؛ یک سری از افراد هم رفتند پیش آدم‌های مختلف، که ما پروژه فلان را ساختیم و بیا برای کار ما سرمایه گذاری کن. این اتفاقات بسیار می‌افتد. چند درصد از این افراد نتیجه می‌گیرند؟

در مجموعه هنرپویا افراد کلیدی‌ای داشتیم که از مجموعه جدا شدند تا کار جدیدی را شروع کنند اما موفق نشدند ولی مجموعه همچنان به کارش ادامه می‌دهد، چون این فرآیند و مجموعه است که موفق می‌شود.

نمی‌خواهم از کافی بودن یا نبودنش در کشور صحبت کنم، نکته اصلی اینجا است که پیشرفت صنعت انیمیشن در ایران متوقف به این موارد نیست. ما هنگام ساخت «فیلشاه» عجله داشتیم و می‌خواستیم کار را به جشنواره برسانیم، رفتیم و بخشی از خروجی کار را خارج از ایران انجام دادیم.

برای ساخت «بچه زرنگ» عجله‌ای نداشتیم و از ظرفیت‌های داخلی استفاده کردیم و بعد از «فیلشاه» هم چند مجموعه با همین نگاه در داخل کشور ایجاد شد که نیازی به ساخت در خارج نباشد. امکانات و زیر ساخت مانع پیشرفت انیمیشن در داخل کشور نیست.

هر روز آرزوهای ما در انیمیشن سازی ایران بزرگ‌تر می‌شود، روزی می‌گفتیم اگر یک میلیارد تومان پول داشته باشیم کار مهمی می‌کنیم ولی الان باید 100 میلیارد داشته باشیم، اما اصل ماجرا این است که پول و امکانات مانعی برای پیشرفت این صنعت در کشور نیست.

نزدیک به شروع هفدهمین سال فعالیت هنرپویا هستیم، روز اول به دغدغه ساخت اثر برای کودکان وارد این حوزه شدیم، امروز وقتی یک مخاطب به سینما می‌رود، دست که دراز می‌کند یک فیلم مطابق با سلیقه‌اش از ویترین سینما برمی‌دارد، اما در حوزه‌ی کودک این اتفاق وجود ندارد، یعنی نهایت سالی یک یا دو فیلم خوب که از استانداردهای کیفی برخوردار باشد در سینما وجود دارد، آرزوی ما این است که روزی مطابق با سلیقه‌های مختلف کودکان در سبد سینما اثری وجود داشته باشد. ما خودمان با قهرمان‌های آثار خارجی رشد کردیم، حالا کاری کنیم بچه‌های ما با قهرمان‌‌های داخلی بزرگ شوند.

انیمیشن ایرانی از لحاظ بصری به ویژگی‌هایی رسیده است که این کاملا می‌تواند به عنوان یک سبک ایرانی معرفی شود. قبل‌تر ها همیشه سوال این بود که سبک ایرانی چه شکلی دارد، امروز ما به یک سبکی رسیدیم و نیاز نیست که حتما المان خاصی در اثر داشته باشیم.

ساخت انیمشن‌های کاملا ایرانی است و دارد بر اساس سبک‌های ما شکل می‌گیرد؛  اگر ما بتوانیم این اتفاق را گسترش بدهیم و بتوانیم بستر پخش خوبی در عرصه بین‌المللی باشیم مطمین باشید که به یک جایگاه مهم در صنعت انیمیشن جهان می‌رسیم.

بله قطعا، شما حجم آثاری که از دیگر کشورها می‌بینیم را مشاهده کنید، اگر از این کشورها هم یک یا دو اثر در چند سال به فضای انیمیشن جهان عرضه عرضه می‌شد این زبان برای آنها هم شکل نمی‌گرفت شما در این کثرت توزیع به یک وحدت رویه می‌رسید. اگر حجم تعداد تولید بالا نباشد ویژگی‌های آن مشخص نمی‌شود.

انیمیشن ایرانی کاملا در محتوا، دیزاین و شکل بیان مخصوص خودش است. چه بخواهیم و چه نخواهیم آثار ایرانی این ویژگی را دارند و هرچقدر هم که در تولید یک اثر از کشورهای خارجی الگو بگیریم باز هم تولید ما در قالب فرهنگ خودمان بیان می‌شود. این نیازی به هدایت هم ندارد و کاملا اتفاق می‌افتد.

ما یک کار بی‌کلام با آقای جعفریان به خارج از کشور بدیم و می‌گفتند که روایت جدیدی دارد با اینکه فکر می‌کردیم کاملا از آثار خارجی آن را ساختیم. پس ما بیان مخصوص خودمان را داریم فقط حجم تولیدمان باید بیشتر شود تا این مسئله دیده شده و صنعت انیمیشن ایرانی به طور خاص شکل بگیرد.

با توجه به نیازی که در کشور وجود دارد، قطعا زمینه برای فعالیت مجموعه‌های جدید انیمیشن سازی در ایران هست چراکه نیاز بازار و مخاطب بیشتر از حجم تولید امروز است. زمینه موفقیت این مجموعه‌ها هم مسیر و نقشه راه این مجموعه‌ها است و باید این مسیر به درستی طی شود.

این اتفاق مثل فوتبال است، برخی از تیم‌ها را به شهرهای مختلف بردند و چون بومی آن شهر نبودند موفق نشدند، باید یک مجموعه با رویکرد و نقشه راه خودش شکل گرفته و مسیرش را ادامه دهد.

پایان پیام/