در تمام ادوار تاریخ که سینما در آن حضور داشته است، همیشه هنرمندان بسیاری به موضوعات مهم تاریخ زیستشان پرداخته‌اند، از طرفی هم قهرمان‌ها همیشه عضو جذاب هنر هفتم هستند.

برای ما تلاقی این دو عنصر مهم در عصر حاضر در جریان داعش خلاصه می‌شود، فرقه‌ای که با ظلم بسیار قدرت گرفت و با دست قهرمانان ما از زمین محو شد.

در این گزارش نگاهی داریم به آثاری که به این موضوع پرداخته‌اند.

داعش سودای تسلط کامل بر سرزمین های اسلامی داشت و برای اجرایی کردن این نقشه، خاورمیانه را به آشوب کشیده بود. از جمله نمودهای سبعیت این گروهک، اشغال رقه سوریه و انتخاب آن به عنوان پایتخت خلافت است که این شهر پس از چهار سال مجاهدت، آزاد شد.

داستان فیلم سینمایی «قلب رقه» برآمده از اتفاقاتی در زمان اشغال رقه است. قصه محوری فیلم درباره رضا، رزمنده ایرانی است که تصمیم دارد یک مامور (محمدرضا شرفی نیا) را از چنگ داعش نجات دهد. نقش رضا را شهرام حقیقت دوست بازی کرده و برای اجرایی کردن نقشه، در قامت خبرنگار داعش، به  درون این گروهک نفوذ می کند. در طول داستان، اتفاقات مختلفی رخ می دهد و عشق رضا با همسرش ریما (شادی مختاری) نیز به عنوان عنصر پیش برنده فیلم، سهم دارد. 

«قلب رقه» یک اثر مهیج سینمایی است که برای انتقال مفهوم خود یعنی جنایات داعش، بهره ای درست از تکنیک برده. صحنه های اکشن، لحظات نفس گیر تعقیب و گریز، رقابت عشقی و ... مواردی هستند که مخاطب را با فیلم همراه می کنند. در این رهگذر نیز چهره واقعی سردمداران و سرسپردگان داعش نیز بازنمایی می شود. همچنین تلاش مدافعان حرم و جان فشانی آن ها برای از بین بردن داعش و آزادسازی شهر رقه در بطن داستان قرار دارد. «قلب رقه» اولین فیلم سینمایی است که اتفاقات آن به طور کامل در منطقه تحت سلطه داعش روایت می شود و به همین خاطر روح حاکم بر شیوه حکمرانی آن ها در فیلم نمودی ملموس دارد. «قلب رقه» تصویری هولناک از داعش نیز ترسیم کرده و این تلنگری است که مخاطب (حتی غیر ایرانی) را تا مدت ها رها نخواهد کرد.

به وقت شام/ ابراهیم حاتمی کیا

اولین تلاش جدی سینمای ایران برای نزدیک شدن به سوژه داعش توسط ابراهیم حاتمی کیا در فیلم «به وقت شام» ثمر داد. این اثر، زبانی استعاری دارد که تاکید می کند، جنگ علیه کشورمان به شیوه‌ای دیگر در حال انجام است.

از این روست که کارگردان، قهرمان اصلی خود (هادی حجازی فر) را یک رزمنده دوران مقدس معرفی می کند که حالا به همراه فرزند (بابک حمیدیان) در جبهه ای دیگر (مبارزه با داعش ) حضور دارد.

«به وقت شام» ضمن این که چالش عقیده نسل ها است ،تصویری هولناک از داعش ترسیم می کند. این کار توسط حاتمی کیا با آن سکانس و دیالوگ معروف «چطوری ایرانی» به بهترین شکل رقم خورده است. فیلم می گوید اگر تلاش مدافعان حرم نبود، داعش تا پشت در منازل ایرانی ها هم می آمد.  

مینی سریال خانگی «سقوط» اولین تجربه کارگردانی سجاد پهلوان زاده، داستان مردی (سجاد بابایی) را تعریف می کند که در دام اندیشه های داعش می افتد. او همسرش (الناز ملک) را به سوریه می برد و مدتی بعد خود کشته می شود. ادامه سریال ماجراهای هولناکی است که برای زن ایرانی پیش می آید و در نهایت از ازدواج نکاح و گرفتار ماندن در میان حلقه داعش و... توسط نیروهای امنیتی ایران نجات می‌یابد.

«سقوط» در ترسیم چهره خبیث داعش و نیز عملیات شستشوی مغری آن ها موفق عمل کرد. سریال مواردی مثل مبارزه جانانه نیروهای ایرانی، حس خوشایند امنیت در کشورمان و ... را هم درست به تصویر کشید. با این حال برخی از گره گشایی های قصه، منطقی نبود و از همین ناحیه مورد انتقاد قرار گرفت. 

سریال «حبیب» محصول مشترک ایران و سوریه است و روایتی از مدافعان حرم و نبرد با داعش دارد. قصه سریال از جایی شروع می شود که سوری ها مشغول زندگی عادی هستند و آرام آرام تحرکات داعش کلید می خورد.

برخی از مردم سوریه که از وضع اقتصادی گله دارند، فریب وعده های داعش را می خورند و خیلی زود پی به عمق ماجرا می برند. قهرمان اصلی «حبیب» یک ایرانی (امین زندگانی) است و در طول سریال اشاراتی به حاج قاسم سلیمانی هم می شود.

این سریال از طریق روایت عاشقانه و خانوادگی هم طیفی از مخاطبان را با خود همراه کرد و هم حرفش را زد، اما در نهایت جزئی از آثار قابل این موضوع نخواهد بود. 

سریال «تمام رخ» به شکل مستقیم سراغ داعش نرفت؛ بلکه سنگ بنای درام آن بر دسیسه سرویس های جاسوسی با هدف جذب نخبه های ایرانی استوار است.

در این فرآیند اشاراتی به داعش هم می‌شود که برای مخاطب ناآگاه نو هستند. مثل ماجرای استفاده برخی کشورهای به ظاهر صلح طلب از داعش که برخلاف ادعای خود، از قدرت داعش در منطقه خشنود هستند و آن ها را نردبان تحقق اهداف خود می کنند.

«خانه امن» یک سریال جاسوسی – امنیتی است که دو محور اصلی دارد: یکی مبارزه با گروهک های تروریستی خارجی و دیگری مبارزه با مفاسد اقتصادی داخلی. «خانه امن» این مساله را هم طرح می کند که داعش چگونه برخی جوان های ایرانی را فریب می دهد و از آن ها را به خدمت فعالیت های تروریستی در می آورد. از این منظر سریال، اتفاقی ویژه و قابل تحسین است. اشاره به مجاهدت های حاج قاسم سلیمانی در مبارزه با داعش و نیز دستاویز بودن این گروهک از سوی آمریکا و اسرائیل، موضوعات مهم دیگر «خانه امن» هستند.

سری پنجم «پایتخت» با سرمایه گذاری سازمان هنری رسانه ای اوج ساخته شد. شروع داستان پر است از اتفاقات کمدی و خنده آور و قسمت های پایانی و فصل مواجهه با داعش، لرزره بر تن مخاطب می اندازد! سیروس مقدم با این تمهید توانسته است، خطر داعش و چهره مخوف آن ها را در قالب یک اثر کمدی نشان دهد. «پایتخت» به شکل زیرپوستی اما روشن، اشاره می کند اگر مدافعان حرم مقابل داعش نمی ایستادند، چگونه شادی و خوشی و امنیت ایرانی ها بر باد می رفت. از آن سو این حس خوشایند را دارد که به پشتوانه نیروهای امنیتی و مدافعان حرم، آرامش برقرار است.