به گزارش سرویس بین‌الملل خبرگزاری فارس، اختتامیه جلسات بازیگر نامتعارف در مرکز هم اندیشان با حضور اساتید برجسته حوزه و دانشگاه برگزار شد.

در آغاز جلسه حجت الاسلام احمد رهدار در بحث دیپلماسی مذهبی گفت: «متاسفانه ما در سیاست خارجی ظرفیت تجربه تاریخی را ضرب نکردیم، مثالی عرض کنم در زمینه دیپلماسی مذهبی در قرن دهم ما در هندوستان نزدیک شهر حیدرآباد آنجا حوزه علمیه‌ای داشتیم که حتی مسیحی‌ها هم آنجا طلبه بودند! اما اکنون ما در دیپلماسی ادیان دچار ضعف هستیم. در فقه بابی به نام تالیف قلوب داریم اما ما  این الگوی تالیف قلوب را در منطق روابط بین‌الملل استفاده ننمودیم.

حجت اسلام رهدار افزود: «بنده ایده ۲۰۰  سفیر فقیه مجتهد را در سفارت خانه‌ها جمهوری اسلامی مطرح کردم که با واکنش وزارت خارجه همراه شد! واقیعت قضیه این است که مسئولان وزارت خارجه نسبت به فقه بی توجه هستند و برخی می‌گویند فقه به درد سیاست خارجی نمی‌خورد!  کادر وزارت خارجه ما حدود ۴۴ درصد از خانواده شهدا و جانبازان هستند.

حجت الاسلام رهدار هم چنین عنوان کرد: «با اظهار تاسف به این دلیل که عمده مسئولین فرهنگی سیاسی ما کعبه آمالشان غرب است؛ ظرفیت ما در جهان اسلام ظرفیت کامل مغفولی مانده است. ما از اول انقلاب دغدغه ارتباط قم با الازهر را داشتیم که متاسفانه تا به امروز در هیچ دولتی چنین اتفاقی رخ نداده است. حوزه جهان اسلام باز حتی در بدترین شرایط (سکولارهای جهان اسلام) چند قدم در آغاز دیپلماسی نسبت به  دنیای غرب که همواره از جانب دول غربی در ما تصرف شده است جلوتر بوده است. اما ما این ظرفیت بالفعل خود را نادیده گرفتیم. فقها اهل سنت حتی ضد شیعه در دوگانه تمدن اسلامی و غربی جانب تمدن اسلامی را گرفته‌اند . این ظرفیت تعامل با جهان اسلام را نادیده گرفتیم.

در این نشست سخنران دوم دکتر فواد ایزدی بیشتر بحث خود را به سیاست خارجی آمریکا پرداخت و بیان نمود: «در آمریکا تکلیفشان با خودشان روشن است اما در کشور ما...! قانون اساسی و اسناد بالادستی در حوزه سیاست خارجی بسیار ورود کرده اما چرا اجرا نشده است؟ چون خیلی از کارگزاران باورشان تغییر پیدا کرده است.

در حوزه سیاست خارجی آمریکا با (exceptionalism)  استثنا گرایی مواجه هستیم؛ یعنی دیپلمات‌های آمریکایی معتقدند ایالات متحده یک کشور استثنایی هست؛ با توجه سابقه تاریخی‌اش، وسعت، جمعیت و توانمندی‌هایش که این مفهوم یک عقبه نژادپرستی هم در دل خود جای داده است. حال به خاطر این ویژگی‌هایی که ایالات متحده دارد باید رهبر دنیا باشد و این ایدئولوژی را کارگزاران آمریکایی عمیقا باور دارند؛ مخصوصا در حوزه سیاست خارجی.

دکتر فواد ایزدی افزودند: مفهوم دوم مهم در سیاست خارجی آمریکا (Liberal internationalism) است؛ به این معنا همه کشورها باید لیبرال باشند و این تفکر باید با هر ابزار و روشی بدون محدودیت اخلاقی در همه کشورهای دنیا منتشر شود. چرا که (Ethics) اخلاقیات جزو اصول اصلی لیبرالیسم نیست.

به گفته وی سیاست خارجی هر کشوری  متاثر از یک ایدئولوژی هست. عده‌ای میگویند مشکل سیاست خارجی ایران این است که ایدئولوژی زده است؛ هیچ کشوری نیست که ایدئولوژی زده نباشد؛ اصلا بدون ایدیولوژی هیچ کشوری نمی‌تواند در نظام بین المللی دوام بیاورد.

بحث سیاست خارجی بحث تجربه است. جمهوری اسلامی با تمامی مشکلات در عرصه بین المللی جایگاهش ارتقا پیدا کرده و به همان سان دانش بین المللی اش باید ارتقا پیدا کند وگرنه عقب می‌ماند.

سخنران سوم جلسه دکتر حسین روزبه به نقد سیاست خارجی پرداخت و اذعان گفت: جمهوری اسلامی یک ظرفیت فوق العاده دارد، به نام نظریه انقلاب اسلامی. ما باید از حرکت ضعف شناسانه به استفاده از فرصت‌ها روی بیاوریم، اما متاسفانه دچار نوعی عدم خودباوری هستیم. چرا پتانسیل جریان خودی را نادیده میگیریم، آنقدر هم که دستمان خالی نیست. من ضعفها را قبول دارم اما چرا باید ابهام راهبردی داشته باشیم، پس قانون اساسی چیست؟ یکی از وظایف ما بحث کادرسازی برای حوزه سیاست خارجی است.

سخنران پایانی جلسات جناب آقای مسعود براتی، متخصص حوزه تحریم، عنوان کرد: «ما لازم داریم خودمان آسیب شناسی کنیم و مسئله شناسی سرچشمه بحث است. ما در حوزه مسئله شناسی فقر داریم، حتی دانشگاهها ما هم از این فضا دور هستند. متاسفانه ما در حوزه سیاست خارجی مسئله‌مان را خودمان مطرح نمی‌کنیم؛ بلکه اروپایی‌ها برای ما مسئله می‌سازند. عده‌ای در داخل معتقدند که همه کنوانسیون‌های بین‌المللی برای ما فرصت است و هر نسل عضویت در این معاهدات دارد سخت‌تر می‌شود و ما باید زودتر عضو شویم؛ اما برخی از این معاهدات به نفع شرکت‌های چندملیتی هست. ایضا در بحث معاهدات میزان نزدیکی به قطب هژمون میزان سود شما را از عضویت در معاهدات تعیین می‌کند.

وی افزود: دستگاه دیپلماسی ما مدعی است با مذاکره می‌تواند تحریم ها را لغو کند، اما میگویم حتی شناخت کافی برای این حوزه را ندارند . تحلیل قانون کاتسا که در بند ۱۰۵ سپاه پاسداران را زیر لیست سیاه برده است اما وزارت خارجه تاکیدش بر بند ۱۰۶ است. تجربه برجام نشان داده است که اروپایی ها با ما کار نمی‌کنند. حتی غربگراترین افراد نیز به این مسئله اذعان دارند.

سپس حجت الاسلام علی تقی زاده، مدیر میز سیاست خارجی مرکز برهان، اولویت‌های اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بدین شرح مطرح کرد:

 ۱. آیا جمهوری اسلامی ایران یک حرکت ایدئولوژیک هست یا منفعت محور؟ - ۲. اگر فرض بگیریم جمهوری اسلامی ایران یک حرکت ایدئولوژیک هست آیا میخواهد در نظم موجود عمل کند یا متفاوت عمل نماید؟ . ۳. پیشران و موتور محرکه ما کدام عرصه است؟ . ۴. چقدر در این  فضا باید تهاجمی عمل کنیم چقدر تدافعی؟!  رهبری فرموند: راهبرد تدافعی کافی نیست و ما باید وارد فضای تهاجم ترکیبی بشویم. حرکت رسمی باشد یا غیر رسمی؟ این مسئله که بیشتر نیابتی و غیرمستقیم عمل می‌کنیم دارد نسبت هم جبهه‌ها را با ما خراب می‌کند.  ۵. چقدر همراهی مردم می‌خواهیم داشته باشیم و احراز این مسئله چگونه است؟ متاسفانه در این مسئله شفافیت نیست و نظرسنجیها تبدیل به نظرسازی شده است. ۶. چگونه میخواهیم از پتانسیل مردم استفاده کنیم ؟ . ۷. بحث نیروی انسانی؛ نیروی انسانی غالبا یک بعدی است یا در دانشگاه آموزش دیده است یا در حوزه علمیه یا در صحنه میدان. این طراحی ۳ ضلعی نیاز است. پس کارآمد نیست. 

حجت الاسلام احمد رهدار در پاسخ به سوال هفتم گفت: مسئله ناکارآمدی نیروی انسانی عدم هماهنگی کنش‌های کل نیروهای نظام در عرصه بین‌الملل است؛ وزارت خارجه کاری با سازمان فرهنگ و ارتباط و مجمع تقریب مذاهب ندارد. وزارت خارجه حتی ربط به انقلاب ندارد به ندرت شده است که بتوانم بگویم این سفیر جمهوری اسلامی ایران است! 

دکتر فواد ایزدی در جوابیه برخی سوالات عنوان کرد: «منافع ملی و ایدئولوژی تعارض ندارد، بلکه مکمل هم هستند. حتی بحث نظم موجود یا بازیگر متفاوت اینجا هم تناقضی نیست. این تعارض نیست بلکه تشخیص است که چه مواقعی در نظم موجود عمل کنیم چه مواقعی متفاوت باشیم.»

و در پایان هم دکتر حسین روزبه بیان کرد: « سیاست خارجی قطعا ایدئولوژیک هست و ایدئولوژیک ترین سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا هست؛ که برای نیل به آن یک میلیون نفر انسان را در عراق کشتند. در فضای رسانه‌ای مقاومت را به شدت به فضای امنیتی و نظامی فروکاستیم، اما بحث مقاومت شدیدا فرهنگی هست. ما مقهور عملیات رسانه‌ای شدیم!

انتهای پیام/