در دنیای امروز سریال‌سازی یکی از مهم‌ترین عوامل جذب مخاطب است و  می‌تواند باعث برجسته شدن هر رسانه‌ای شود، با این همه در کشورمان طی دهه گذشته بیشتر شبکه‌ها به جای سریال‌سازی، به برنامه‌سازی روی آورده‌اند.

 این تغییر رویکرد به برنامه‌سازی باعث تغییر ذائقه مخاطبان شده و شاید به همین دلیل باشد که این‌روزها بازیگران، خواننده‌ها و سلبریتی‌ها هرکدام برنامه خاص خود را دارند و به نحوی دسته‌ای از مخاطبان را سرگرم می‌کنند. البته نوع برنامه‌های سلبریتی‌ها عموما مبتنی بر سرگرمی و تهی از اندیشه و تفکر هستند.

در واقع سریال‌های تلویزیونی هستند که می‌توانند به برجسته کردن سویه اندیشه‌گون هنر، باعث شکل دادن به تفکر مخاطب شوند. مخاطبی که این‌روزها ذائقه زیباشناختی‌اش یا به واسطه سریال‌های سطحی ترکیه‌ای شکل می‌گیرد یا مبتنی بر ابتذال کلیپ‌های اینستاگرام. 

در دهه گذشته صنعت سریال‌سازی در دنیا آنچنان رشد چشم‌گیری داشته است که حتی هالیوود هم در مقابل آن سپر انداخته است. باتوجه به ویژگی‌های ساختاری‌ سریال (تعدد قسمت، چند فصلی بودن، زمان کافی برای ساخت، تنوع ژانرها و...) در چند وقت اخیر بیشتر توجهات را به سمت خود جلب کرده‌اند.

از سوی دیگر و کاملا برعکس تحولی که در دنیا افتاده است، تلویزیون مدت‌هاست سریال چندان دندان‌گیری نداشته است. سریالی که بتواند به اصطلاح خیابان‌ها را خلوت کند و هفته به هفته مخاطبان را پای جعبه جادوی تلویزیون بنشاند. بی‌شک مدیران تقریبا تازه نفس تلویزیون این را خوب می‌دانند که در نهایت آن چیزی که مخاطبان را گرد می‌آورد، و باعث جریان‌سازی و تاثیرگذاری می‌شود، سریال‌های خوش ساخت، با ایده های نو و شیوه بیان(ژانر) تازه است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ماه‌های پیش رو سریال‌های تازه یکی یکی از راه می‌رسند. یکی از همین آثار در راه سریال«شهباز» است. بی‌شک سنجش و داوری زیباشناختی آثار را باید به بعد از پخش آن‌ها موکول کرد. حالا فقط می‌توان پیش فرض‌های انتقادی را در پرانتز گذاشت و خوش‌بینانه  با آن‌ها روبرو شد.

*شهباز را بیشتر بشناسیم

قرار است «شهباز» یک مجموعه جذاب با سوژه امنیتی- پلیسی و ماجراجویانه باشد که در سطح کلان به موضوع امنیت سایبری و تهدیدات دشمنان و تقابل و خنثی‌سازی آن بپردازد. سریالی از شبکه 5 سیما که در 30 قسمت 40 دقیقه‌ای درحال تولید است.

طرح و ایده سریال «شهباز» از سال ۱۳۹۷ در گروه فیلم و سریال شبکه پنج مطرح شد، پس از یک سال و نیم پژوهش و نگارش، متن به اتمام رسید و از بهمن ۱۴۰۰ فیلمبرداری آن شروع شده و به تازگی تیرز جدیدی از این سریال رونمایی شده است.

«شهباز» سریالی با رویکرد ملی است که به نظر می‌رسد سوژه آن پتانسیل ساخت فصل دوم را هم دارد و امید می‌رود بتواند مخاطب را پای تلویزیون بنشاند و بتواند بازنمایی اقتدار نیروهای امنیتی را به شایستگی به نمایش بگذارد. مجموعه «شهباز» در ژانر معمایی و امنیتی به کارگردانی حمیدرضا لوافی و تهیه کنندگی امیرحسین آشتیانی پور و مهدی علینقی پور در حال تولید است و بازیگرانی همچون آرش مجیدی، رضا داود نژاد، علیرضا آرا، میلاد میرزایی، مهدخت مولایی، نیما نادری، سیروس همتی، فاطیما بهارمست، غزال نظر و پاوان افسر در آن ایفای نقش می‌کنند. 

*ژانر معمایی و پلیسی بعد از انقلاب 

شکل گیری ژانر پلیسی بعد از انقلاب به آرامی صورت گرفت اما در دهه ۷۰ و ۸۰  به سرعت رشد یافت و سبب سوق داده شدن شمار چشمگیری از مخاطبان و بینندگان تلویزیونی به سریال‌های پلیسی تلویزیون شد. سریال‌هایی غالباً با درونمایه پرداختن به معضلات اجتماعی مثل مواد مخدر، سرقت، قتل و ... تا مدت‌ها مخاطبان را در کنار تلویزیون میخکوب می‌کرد اما در اواخر دهه ۸۰ و ۹۰ سازمان صدا و سیما تصمیم گرفت به سمت ساخت سریال‌های امنیتی پیش برود.ژانر معمایی و تمام زیرگونه‌هایش معمولا در سراسر جهان مخاطبان را به خود جذب می‌کند. مجموع حوادثی همچون حملات سایبری، ترور دانشمندان هسته‌ای و... موجب تمایل بیش از پیش فیلمسازان ایرانی به ژانر‌های امنیتی در دوره اخیر شده است.  تولید سریال‌هایی با سویه‌های امنیتی همچون غریبه، آینه‌های نشکن، گاندو و... که داستان جاسوسانی را روایت می‌کند که تمرکزشان در رخنه به سیستم‌ها و مراکز حساس و امنیتی کشور است از سالیان گذشته بر روی آنتن سیما رفته‌اند.

اما در سال‌های اخیر این ژانر در کانون توجه کارگردانان بیشتری قرار گرفته است. تحکیم موضع اقتدار نظام و تقویت سیاست‌های کشور و ترسیم سیمای مقتدری از نیروهای امنیتی از مزایای تولید این گونه سریال‌ها است.

منتقدان این ژانر بر این باورند که محدودیت تولید مجموعه‌های نمایشی به چند ژانر خاص باعث تکراری آنتن و خستگی مخاطب و دلزدگی آنان از آنتن سیما شده بنابراین لازم است صدا و سیما گونه‌های متنوع ملودرام، طنز، تاریخی، پلیسی و .. را در خط تولید خود در نظر داشته باشد. از طرفی نگاه یک سویه به موضوع نفوذ و آسیب‌پذیر نشان دادن ویژه‌ جریانی خاص به عبارت دیگر نوع نگاه جریانی به مسائل امنیتی در تولیدات صدا و سیما از دیگر نکات مورد تأکید منتقدان است که در صورت عدم توجه به آن نتیجه تولید سریال‌هایی در این حوزه می‌شود که  نه می‌توانند طیف‌های مختلف مخاطبان را راضی کنند و نه در نهایت اثر ماندگاری تولید خواهد شد. به نظر می‌رسد در این میانه شیوه برخورد کارگردان با ماجرا و موضوع سریال از اهمیت بالایی برخوردار هست. در واقع اگر«کیفیت هنری» و «زیبایی شناختی» سریال در نظر گرفته نشود و صرفا اطلاعات و محتوای خام  را پیش کشید، نمی‌تواند مخاطبان را جذب خود کند. در این شیوه از سریال‌سازی «شناخت قواعد ژانر» و به کارگیری درست آن است که می‌تواند مخاطبان را پای تلویزیون میخکوب کند.

*رسالت ژانر معمایی و پلیسی در قبال جامعه 

از سوی دیگر پرداختن به چنین موضوعاتی در فیلم‌ها و سریال‌ها سویه‌ای استراتیژیک دارد. چرا که ضمن آگاهی بخشی به اقشار مختلف جامعه و دام‌هایی که این مجرمان بر سر راه افراد جامعه پهن کرده‌اند و آموزش نوع مقابله با آن‌ها و خنثی سازی حربه‌های آنان به که در لابه‌لای سکانس‌های این سریال‌ها به مخاطبان آموزش داده می‌شود که چگونه خود را سیبل سوءاستفاده این گونه مجرمین قرار ندهند تا موقعیت یک قربانی این گونه جرائم را پیدا نکنند. در واقع می‌توان از منظر هنر و فیلم و سریال سازی دریچه‌ای رو به مردم گشود و آنها را از خطرات و جرم‌ها مطلع کرد که این به تنهایی شیرین‌ترین میوه و ثمره‌ی ساخت سریال‌های پلیسی و جنایی در راستای کاهش و مصون سازی جامعه خصوص آسیب‌های احتمالی در این زمینه است.

در نهایت اینکه باید منتظر ماند تا کیفیت مجموعه«شهباز» را شناخت، اینکه این سریال در چه سطحی از ارزشگذاری و داوری زیبایی شناختی قرار دارد بحث مهمی است که بی‌شک بعد از شروع  پخش سریال می‌توان درباره آن نظر داد و نوشت.

 پایان پیام/