تحقق اقتصاد دانش بنیان به عنوان یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی، همواره یکی از تاکیدات مقام معظم رهبری بوده است. ایشان در مناسبت های مختلفی، حمایت از شرکت های دانش بنیان را یک اولویت قلمداد کرده و مسیر اقتصادی کشور را به سمت حمایت از این شرکت ها، هدایت نموده اند. اما واقعیت این است که حمایت از شرکت های کوچک و متوسط دانش بنیان اگرچه لازم است، اما برای تحقق اقتصاد دانش بنیان کافی نبوده و می بایست بخش های صنعتی اصلی و بزرگ کشور نیز به سمت دانش بنیان شدن، سوق پیدا کنند.

در این راستا، معظم له در دیدار با نخبگان جوان علمی در تاریخ 28 / 07 / 1395 تصریح فرمودند که شرکت های دانش بنیان باید «در بخش های مهم و اصلی فنّاوری کشور و صنعت کشور شرکت داده بشود و این شرکت ها ارتباط پیدا کند با آن بخشهایی که در سیاستهای کلّی، اهمّیّت آنها تصریح شده [است]». 

حرکت صنایع بزرگ به سمت دانش بنیان شدن، در سال های بعد نیز مورد تاکید رهبری معظم قرار داشته است. ایشان در تاریخ  26 / 07 / 1396 در دیدار با نخبگان علمی، با انتقاد از عملکرد برخی از صنایع بزرگ کشور، مونتاژکاری را آفت صنعت کشور دانسته و تعیین بازه زمانی 10 ساله برای حرکت از مونتاژکاری به سمت نوآوری در صنعت را ضروری قلمداد نمودند. در ادامه فرمایشات دقیق ایشان، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار خود با تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی در تاریخ 10 / 11 / 1400، فرمودند «در سالهای اخیر هزاران بنگاه دانش بنیانِ کوچک و متوسط به وجود آمده است اما در مورد دانش بنیان شدن صنایع بزرگ غفلت شده است». در حالیکه از فرصت 10 ساله تعیین شده رهبر انقلاب برای حرکت از مونتاژکاری به نوآوری، 4 سال سپری شده و به نظر می رسد متاسفانه مسئولان صنعتی و اقتصادی کشور، به این نکته مهم توجه کافی نکرده اند، تمرکز مسئولین بر تحقق این هدف طی 6 سال آینده ضروری می باشد. 

علیرغم عدم سیاستگذاری مناسب برای دانش بنیان شدن صنایع بزرگ در سال های اخیر، اما برخی توفیقات ایجاد شده در شکل گیری ارتباط بین شرکت های دانش بنیان با صنایع بزرگ نشان می دهد می‌توان با تقویت تجربیات بدست آمده، شاهد تحقق فرمایش رهبری معظم بود: 

1- شکل گیری مدیریت و فرماندهی واحد برای احصای نیازهای فناورانه صنایع: همه صنایع کشور، به خصوص صنایع بزرگ، دارای چالش ها و نیازهای فناورانه مختلف از قبیل نیاز به تجهیزات، قطعات، فرمولاسیون و غیره، هستند. در حالیکه عمده این نیازها از خارج از کشور تامین می شود، می توان با ایجاد یک مدیریت و فرماندهی واحد مبادرت به شناسایی و فهرست این نیازها در داخل کشور نمود. 

2- اولویت دهی به رفع نیازهای فناورانه مبتنی بر توانمندی شرکت های دانش بنیان: در گام بعد، دولت می تواند با طراحی سیاست های تشویقی و تنبیهی مناسب، از آن دسته از نیازهایی که در داخل کشور توسط شرکت های دانش بنیان قابلیت پاسخگویی دارند، حمایت کرده و ضمن جلوگیری از خروج ارز، به توسعه بازار شرکت های داخلی نیز کمک نماید. به عبارت دیگر، در این مدیریت و فرماندهی واحد، ابتدا امکان رفع نیازهای احصا شده در داخل کشور بررسی می شود و در صورت عدم توان مناسب، مجوز واردات صادر می گردد. 

3- حمایت از توسعه زنجیره ارزش شرکت های بزرگ: بسیاری از شرکت های بزرگ که تنها «تولید کننده» محصولات نهایی هستند، در صورت حمایت دولت می توانند خودشان شرکت های دانش بنیان متعددی را در طول زنجیره ارزش شان شکل بدهند. برای مثال، در صنایع غذایی شرکت های بزرگ می توانند اقدام به تولید انواع اسیدها و مواد اولیه با کمک مجموعه های فناور و دانش بنیان نمایند.

در این صورت، ضمن سوق دادن شرکت‌های دانش بنیان به سمت نیازهای اساسی کشور، هزینه تمام شده محصولات نیز به شدت کاهش یافته و محصولات داخلی توان رقابت با نمونه های خارجی را کسب خواهند کرد. 

4- تقویت سازوکار بیمه فناوری: برای حرکت شرکت های بزرگ صنعتی به سمت دانش بنیان شدن، می بایست دولت با هدایت نهاد بیمه به سمت ضمانت عملکرد فناوری های شرکت های دانش بنیان، اطمینان لازم را در شرکت های بزرگ برای استفاده از محصولات شرکت های ایرانی، ایجاد نماید. در این راستا، سازمان ملی استاندارد نیز می بایست چابک تر عمل نموده و استانداردهای محصولات دانش بنیان را به طور روزآمد، تدوین و تصویب نماید.

5- هدایت جریان مالی به سمت توسعه بازار شرکت های دانش بنیان: توسعه اقتصاد دانش بنیان بدون پرداختن به رکن تامین مالی، امکان پذیر نخواهد بود. در این راستا، حمایت های مالی دولت در قالب منابع صندوق نوآوری و شکوفایی و نیز منابع بانکی، می بایست معطوف به توسعه بازار شرکت های دانش بنیان از طریق ابزارهای مالی اسلامی همچون لیزینگ، استصناع و انواع عقود مشارکتی، گردد تا شرکت های بزرگ نیز علاقه مند به استفاده ارزان قیمت از محصولات دانش بنیان داخلی شوند.

انتهای پیام/