به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، هرچه به دهه فجر نزدیک‌تر می‌شویم، جشنواره‌های ادبی و هنری با عنوان «فجر» در رسانه‌ها بیش‌تر به چشم می‌خورد. یک عضو از خانواده جشنواره‌های فجر، «جشنواره بین‌المللی شعر فجر» است که امسال پا به ۱۷ سالگی خود می‌گذارد. در کشور ما جشنواره‌‌های ادبی که سن‌شان دورقمی‌شده باشد، بسیار اندک است. البته باید به شعر فجر و جایزه ادبی جلال تبریک گفت که سن بلوغ‌ را گذرانده‌اند!

در میان این رویدادها جشنواره شعر فجر با ۱۶ دوره برگزاری قدمتی بیشتر نسبت به سایر جشنواره‌ها دارد، اما بررسی این رویداد نشان می‌دهد این قدمت نتوانسته جشنواره را به ثباتی نسبی از نظر مدیریت، روند برگزاری و جوایز برساند.

تقدیر از محمدعلی مجاهدی در اختتامیه شانزدهمین جشنواره شعر فجر

خانه کتاب و بنیاد شعر و ادبیات داستانی، پدران جشنواره شعر فجر 

جشنواره شعر فجر از سال ۱۳۸۵، زیر نظر دفتر شعر و موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ کار خود را آغاز کرد، اما از سال دوم یعنی ۱۳۸۶، معاونت امور فرهنگی متولی برگزاری این رویداد ادبی شد.  بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان از دوره نهم تا چهاردهم (از سال ۹۳ تا ۹۸) مجری برگزاری جشنواره بین‌المللی شعر فجر بود که در دوره دهم آن، محافل این جشنواره علاوه بر ۱۰ شهر داخلی در کشورهای افغانستان، تاجیکستان و لبنان نیز برگزار شد.

از آن دوره به بعد جشنواره شعر فجر بُعد بین‌المللی‌اش به دعوت از شاعران فارسی زبان کاهش پیدا کرده است و حتی تعداد محفل‌ها نیز فراتر از هفت محفل نرفته است. هم اکنون مسئولیت برگزاری این جشنواره، با خانه کتاب و ادبیات ایران است که از سال ۱۳۹۹ با ادغام مؤسسات زیر نظر معاونت امور فرهنگی شکل گرفت. 

تندیس سیزدهمین دوره جشنواره شعر فجر ۱۳۹۷

شعر فجر بعد از ۱۷ سال توانسته به ساختار اجرایی واحدی برسد؟

این جشنواره از سالی که به راه افتاد تا چندین دوره، هربار به شکل و شیوه‌ای برگزار شد. یک بار به شکل اهدای جایزه به تعداد زیادی از شاعران، یک بار به شکل برگزاری جشنواره‌های استانی و جشنواره پایانی در تهران و یک بار به شکل فراخوان و داوری شعرهای ارسالی. از زمانی که درباره شکل و شیوه برگزاری جشنواره، تصمیم‌گیری قطعی شد و داوری کتاب‌های شعر مبنای برگزاری جشنواره شد، تصمیمی‌ هم برای حفظ رابطه میان شاعران و عموم مردم دوست‌دار شعر گرفته شد. به همین دلیل در طول زمانی که داوری‌های جشنواره انجام می‌شد، رویدادهایی با نام محافل جشنواره در سال‌های اخیر برنامه‌ریزی شد.

یکی از نکات جالب توجه در ۱۶ دوره گذشته، نبود ثبات در اهدای جوایز است. در هر دوره، هیأت داوران به نحوه متفاوتی جوایز را اهدا کرده‌اند؛ گاهی یک شاعر، گاهی مجموعه شعر و گاهی فعالیت شاعرانه آنان حائز جایزه دانسته شده است.

اختتامیه سیزدهمین جشنواره شعر فجر که بنیاد شعر و ادبیات داستانی مسئول برگزاریش بود

در ادامه این گزارش نگاهی به برگزیدگان ۱۶ دوره این رویداد فرهنگی داشته‌ایم.

بخش امام(ره) و انقلاب: مهرداد اوستابخش آیینی: سیدحسن حسینی، قیصر امین‌پوربخش جوان: فاضل نظری، سعید میرزاییبخش طنز: ابوالفضل زرویی نصرآبادبخش شعر کلاسیک: حسین منزوی، محمدعلی بهمنیبخش تصنیف و ترانه: بیژن ترقی، علی معلمبخش نو (سپید و نیمایی): طاهره صفارزادهبخش کودک و نوجوان: افسانه شعبان‌نژاد، افشین علاءبخش ملی و میهنی: مهدی اخوان ثالثبخش فارسی زبانان: محمدکاظم کاظمی، لطیف پدرام (افغانستان)، محمدعلی عجمی‌(تاجیکستان)، ظهیر احد صدیقی (پاکستان)تجلیل از شاعران پیشکسوت: حمید سبزواری، عباس کی منش (مشفق کاشانی)، محمود شاهرخی (جذبه)

بخش آزاد: احمدرضا احمدی، یدالله مفتون امینی، حسین مهدوی (م. مؤید)، محمدباقر کلاهی اهریبرگزیده جوان: سعید شاد از کردستان و گروس عبدالملکیان از تهرانبخش اجتماعی: منوچهر احترامی، عبدالجبار کاکایی، ناصر فیض،برگزیده جوان در بخش اجتماعی: مهدی فرجی و میلاد عرفان‌پوربخش کودک و نوجوان: ناصر کشاورز، شکوه قاسم‌نیا، بیوک ملکی،برگزیده جوان در بخش کودک و نوجوان: منیره‌ هاشمیبخش پایداری و انتفاضه: مهدی سعیدی، علیرضا قزوه، حسین اسرافیلی، محمدرضا عبدالملکیان،برگزیده جوان پایداری و انتفاضه: امید مهدی نژادبخش آیینی: محمدعلی مجاهدی، علی موسوی گرمارودی، محمدجواد غفورزاده (شفق)، قادر طهماسبی (فرید)،برگزیده جوان بخش آیینی: آرش پورعلی‌زاده از رشت و مرتضی حیدری آل‌ کثیر از خوزستانبخش امام (ره) و انقلاب: یوسفعلی میرشکاک، زکریا اخلاقی، احمد عزیزی، فاطمه راکعی،برگزیده جوان بخش امام (ره) و انقلاب: محمدحسین ابراهیمی‌از کرمان

بخش شعر کهن و سنتی: حسین جنتی از استان تهران و محمدمهدی سیار از استان فارسبخش شعر نیمایی و سپید: ابراهیم اکبری دیزگاه از استان قم، مجید سعدآبادی از استان تهران، علیرضا لبش از استان قمبخش شعر کودک و نوجوان:بخش نوجوان: حسین تولایی از استان تهرانبخش کودک: مریم زندی از استان همدان و مریم‌ هاشم‌پور از استان تهران

بخش شعر سنتی: محمود حبیبی کسبی از تهرانبخش شعر نو: سینا علی‌محمدی از تهرانبخش شعر کودک و نوجوان: کبری بابایی از تهران

بخش کلاسیک: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش سپید و نیمایی: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش کودک و نوجوان: بابک نیک‌طلببخش ترانه و تصنیف: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.

شعر سنتی: حسن روشان از خراسان شمالی، شهر بجنوردشعر سپید و نیمایی: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش کودک و نوجوان: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش سرود و ترانه: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش پژوهش: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.

برگزیده بخش کتاب: احمدرضا احمدی برای مجموعه اشعارشبرگزیده بخش کتاب از نگاه مردم: کتاب‌های شعر فاضل نظریبخش پیامبر اعظم (ص): محمدحسن مهدویانی از استان اصفهانبخش شعر نو (نیمایی و سپید): مهرداد احمدی از استان کردستانبخش سنتی: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش سرود و ترانه: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش کودک و نوجوان: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش نقد و پژوهش: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.شاعران مردمی‌ ۱۰ سال اخیر: تقدیر از علیرضا قزوه و حمیدرضا برقعیتجلیل از حامیان شعر: محمدعلی مجاهدی، مسئول دبیرخانه دائمی‌ شعر آیینیتجلیل از ناشر حامی‌ شعر: پرویز بیگی حبیب‌آبادی، مدیر انتشارات فصل پنجم، به خاطر انتشار ۲۳۵ عنوان مجموعه شعر در طول چهار سالتجلیل از سایت حامی‌ادبیات فاخر فارسی: عبدالرحیم سعیدی‌راد به خاطر راه‌اندازی سایت شاعران پارسی‌زبانتجلیل از بهترین برنامه صداوسیما در زمینه شعر: مرتضی صداقت‌پور، تهیه‌کننده برنامه رادیویی ققنوس

شعر آزاد: لیلا کردبچه، مجید سعدآبادی، رسول پیرهبخش شعر سنتی: مهدی فرجی، کبری موسوی قهفرخی، صالح دروند، حامد ابراهیم‌پور، محمدحسین ملکیانشعر محاوره: مریم بهروزی، عبدالمحمد مقتدایی رادشعر بومی: ظاهر سارایی، حسین بهرامی، شبنم فرضی‌زادهبخش شعر کودک: اسدالله اسحاقی، زهرا موسوی، سعیده موسوی‌زادهبخش شعر نوجوان: فاضل ترکمن، محمد صارمی‌شهاب،شاهین رهنمابرگزیدگان بخش جنبی: سنگ‌ها از ترس غرق شدن می‌پرند از کیانوش خانمحمدی، دیوارها کوتاه نیامدند از یزدان تورانی، افتادن پیاپی بطری‌ها از رضا صادق‌پور

بخش شعر بزرگسال: روی جاده ابریشم سروده زنده‌یاد محمد قهرمانبخش درباره شعر: فرهنگ شعر نوی فارسی نوشته هیوا مسیحبخش شعر کودک و نوجوان: کتاب‌های هم روزنامه، هم کلوچه سروده مریم‌هاشم‌پور و غم‌های قلابی سروده شاهین رهنما

بخش شعر بزرگسال: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش درباره شعر: نجوم قدیم و بازتاب آن در ادب پارسی نوشته عباس ماهیاربخش شعر کودک و نوجوان: هر گلابی یک چراغ سروده کمال شفیعی، یک قوری پر از قور سروده مریم‌هاشم‌پور

شعر بزرگسال: «کتاب تردید»، اثر عبدالحمید ضیایی از نشر هزاره ققنوس و «ولی به این دیری» سروده سمانه کهرباییان از انتشارات فصل پنجمدرباره شعر: شرح احوال و نگاهی به آثار باباطاهر نوشته نصرالله پورجوادی، نشر پرنیان خیالکودک و نوجوان: «قِچ قِچ» سروده طیبه شامانی، «وای اگر دُم داشتم» سروده مریم‌هاشم‌پور

شعر بزرگسال: «صدای زنگِ در آمد» اثر رویا شاه‌حسین‌زاده از نشر نیماژدرباره شعر: «در پی آن آشنا» به قلم سید محمد راستگو از نشر نی، «صدسال عشق مجازی» نوشته محمود فتوحی از انتشارات سخنکودک و نوجوان: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.ناشر برگزیده نشر شعر: نشر مروارید

شعر بزرگسال: «روح اندوهگین یک شاعر» سروده سیدرضا محمدی و دومینو سروده ابوذر پاکرواندرباره شعر: «بوطیقا و سیاست در شاهنامه و کتاب تأثیر ادبیات فارسی در ادبیات انگلیسی» نوشته حسن جوادی شعر کودک و نوجوان: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.تجلیل از سید علی موسوی گرمارودی نیز به عنوان یک عمر فعالیت ادبی و قاسم آهنین جان شاعر با سابقه خوزستانی برای چهار دهه فعالیت ادبی

شعر بزرگسال: «به رنگ دانوب سروده واهه آرمن» از نشر چشمه، «را را»سروده پانته‌آ صفایی از انتشارات فصل پنجمدرباره شعر: چهارخطی (کند و کاوی در تاریخ رباعی فارسی) نوشته سیدعلی میرافضلی از انتشارات سخنشعر کودک و نوجوان: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.

بخش شعر محاوره: هیأت داوران در این بخش اثری را حائز رتبه اول ندانست.بخش شعر نو: کتاب «امان‌نامه سروده» سیداکبرمیرجعفری، نشر قو، «کتاب پرنده بی‌آسمان» سروده محمدرضا روزبه، نشر آریاشهربخش شعر کلاسیک: برگزیدگانِ مشترک:کتاب «دلم برای خزر شور می‌زند» سروده سجاد حیدری قیری، انتشارات مرکز فرهنگی ادبستان، کتاب «نورَهان» سروده محمدرضا تقی‌دُخت، انتشارات سوره مهربخش درباره شعر: کتاب «زندگی سعدی شیرازی» نوشته جواد بشری، نشر خاموش، کتاب «سرّ سخنانِ نغزِ خاقانی»، نوشته محمدرضا تُرکی، انتشارات سَمتبخش شعر کودک و نوجوان: «باران در خودم می‌بارد» سروده حسین تولّایی، انتشارات علمی‌و فرهنگی، «لباس پرپری سروده» مریم‌هاشم‌پور، انتشارات سروشبخش جوان: نرگس اسمعیلی، محمدرضا امینی، ملیحه بهادران، ابوالفضل جِبِلّه، محمدجواد قیاسیاین برگزیدگان از اعضای برگزیده پایگاه نقد شعر هستند که در طول چهار سال فعالیت از بین حدود چهارهزار عضو انتخاب شده‌اند.دو نفر از منتقدان پایگاه به عنوان پرتلاش‌ترین مدرّسین این پایگاه معرفی می‌شوند: محمدجواد آسمان، مجتبی صادقیبخش ویژه چهلمین سال دفاع مقدس: حسین اسرافیلی، مرتضی امیری اسفندقه، عباس باقری، عباس براتی‌پور، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، محمدحسین جعفریان، عبدالرضا رضایی‌نیا، قادر طهماسبی (فرید)، محمدرضا عبدالملکیان، علیرضا قزوه، عبدالجبار کاکایی، علی‌محمد مودب، یوسفعلی میرشکاک، سیمین‌دخت وحیدیبخش نفس‌های شعر در روزگار کرونا: محمودرضا اکرامی‌فر، مریم حائری، محمدکاظم کاظمی، محمد میلان‌لک، محمدحسین نعمتی

بخش کودک و نوجوان: مهدی مردانی نویسنده کتاب «سکوت به زبان مادری»

بخش بین‌الملل:عسکر رحیم نویسنده کتاب «آهنگ باد و باران» از کشور تاجیکستان«ثما محشر» سروده محمد شریف سعیدی از افغانستان«شیراز هند» سروده مهدی باقرخان از هندبخش شعر نو: کتاب «سفر به خیر ناخدا» سروده رحمت حقی پوربخش شعر بزرگسال در گروه محاوره و ترانه: مهدی نوقبانی سراینده کتاب «رد زنجیرهای باز شده»بخش شعر بزرگسال گروه کلاسیک: برگزیدگان مشترک سراینده اثر «آنی ماه» از انتشارات سوره مهر نوشته عالیه محرابی و علیرضا رجب علی زاده کاشانی سراینده «عید در تبعید» از انتشارات سوره مهر به عنوان برگزیده اعلام شدند.بخش شعر بزرگسال: علی انسانی نویسنده کتاب «رخصت»

هفدهمین دوره جشنواره شعر فجر، در یکی از روزهای نیمه دوم بهمن‌ماه به کار خود پایان می‌دهد.

پایان پیام/