این روزها التهاب در دانشگاه‌ها از رویدادهای غم انگیز کشور است. درست همان نقطه‌ای که بخش مهمی از موجبات اقتدار ایران در چهل سال گذشته بوده است را هدف قرارداده اند تا آن را بی خاصیت کنند.
خواجه نصیرالدین طوسی حدود هفت صد سال قبل کتابی به نام «آداب المتعلمین» یا همان «رفتار دانشجویی» نوشته است که در آن به موضوعات مختلف در حوزه علم، انتخاب دروس، شیوه فراگیری، شرایط استاد و دانشجو و حتی خواب و خوراک دانشجو و ساعات پربازده برای مطالعه را به اختصار اما بسیار مفید مطرح کرده است. این روزها که برخی دانشجویان دانشگاه‌ها (که البته به نظرم در اقلیت هستند) رفتار و کردار و حتی گفتاری خلاف شئون دانشجویی از خود بروز دادند، به نظر می‌رسد بیش از هر زمان دیگری به فراگیری این کتاب مختصر اما پرمعنا نیاز دارند. مقام علم و عالم و طالب علم در اسلام مقام ویژه‌ای است که باید حرمت آن را بیش از دیگران، متولیان این ساحت مقدس یعنی استاد و دانشجو حفظ کنند. نقد و نقادی از اصول پذیرفته شدهٔ این ساحت است اما هتاکی و پرده دری و تنزل دادن مطالبات دانشجویی به ناهار خوردن با جنس مخالف حتی اگر خلاف شرع و عرف هم نباشد، مفهومی جز کاهش سطح عالم و متعلم ندارد.
به هر صورت خواجه نصیر در فصل هشتم از آداب المتعلمین به نقش اساتید در تربیت دانشجو می‌پردازد و در مورد فایده نصیحت معلم و مهربانی او نسبت به دانشجو می‌نویسد و تاکید می‌کند که استاد باید مهربان و پند آموز باشد و بکوشد تا دانشجویی ممتاز تربیت کند و سپس می‌نویسد که دانشجو نیز باید از هرگونه نزاع و دشمنی دوری کند.
خواجه نصیرالدین در نهمین فصل از کتاب خود رسالت اصلی دانشجو را کسب علم و دانش می‌داند و تأکید می‌کند که دانشجو در همه اوقات باید مترصد آموختن باشد. حالا که به جهت شیوع ویروس منحوس کرونا دو سال از دانشگاه و مباحث علمی فاصله گرفته‌ایم، انتظار این است که برای جبران آن هم استاد و هم دانشجو تلاش مضاعف و جهادی داشته باشند.
صد البته که اکثریت دانشجویان خواهان فضای آرامی هستند تا برای رسیدن به آنچه بخاطرش رنج و کوشش وافر داشته‌اند (موفقیت در عرصه علمی) برنامه ریزی کنند اما اگر اگر اقلیتی مطالبه‌ای به غیر از علم و دانش و بحث و گفتگو دارند، بهتر است آن را در محیطی غیر از محیط دانشگاه جستجو کنند و هرگاه هوس کردند ناهار خود را با جنس مخالف میل کنند به یکی از رستورانهای متعدد شهر بروند و بی جهت دانشجویان این سرزمین را در اوج امیدشان به کسب علم و دانش، معطل این مطالبات خصوصی نکنند که شرط کسب علم و دانش از نظر خواجه نصیر در فصل دهم تقوی است. او در این بخش مطرح می‌کند که هر چه دانشجو پرهیزکارتر باشد، دانش‌اندوزی برایش ساده‌تر و فوایدش بیشتر است. خواجه در فصل یازدهم بگونه دیگری نیز بر این شرط تاکید می‌کند و می‌فرماید: «آنچه موجب فراموشی و ضعف حافظه می‌گردد ارتکاب گناه، افسردگی و غم دنیا خوردن است که دل را تاریک می‌گرداند»
به نظر می‌رسد بعد از آنکه ترور دانشمندانی که محصول دانشگاههای ایران عزیز بودند، نتیجه نداد و از برکت خون دانشمندان ما جوانان با استعداد فراوانی جای خالی آنها را پر کردند، آنها به ترور فکر و اندیشه ما دلبسته اند. هرتسل‌هالوی فرمانده اطلاعات ارتش اسرائیل می‌گوید:
«از انقلاب 1979 (۱۳۵۷) ایران، ما سه برابر رشد علمی داشته‌ایم، اما رشد ایران بیست برابر شدهاست. آنها به برتری فنی نزدیک می‌شوند. جنگ واقعی در آینده نیست؛ همین حالا جریان دارد. جنگ امروز، جنگ ذهن‌هاست» البته به لطف الهی و هوشیاری جوانان این سرزمین این حربه نیز کارساز نخواهد بود.
در پایان پیشنهاد می‌کنم کتاب بسیار کوچک اما ارزشمند خواجه نصیرالدین طوسی را که به فارسی نیز ترجمه شده است، تمامی دانشجویان و اساتید عزیز یکبار مطالعه بفرمایند.
پایان پیام/.
