به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، بیست‌ویکم اسفند، سالروز بزرگداشت شاعر حکیم نظامی گنجوی است، از این رو محمدجواد محمدزاده استاد دانشگاه و پژوهشگر زبان فارسی، یادداشتی به مناسبت این روز نوشت که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است:

کم‌توجهی و دوری از شناخت مفاخر فرهنگی و بیگانگی با آثار زبان و ادبیات فارسی، کمبود تولیدات فاخر زبانی نقطه آسیب‌پذیری فرهنگ و زبان فارسی است. 

از مشکلات ایران فرهنگی در طول تاریخ دشمنی با این زبان و فرهنگ بوده است و این دشمنی از زمان حمله اسکندر به ایران آغاز شده و در سده‌های نخست هجری تکرار شد و با حمله مغول به سرزمین‌های ایران به اوج خود رسید و البته هربار مهاجمان برغم آسیب‌های نخستین در دراز‌مدت نه تنها نتوانستند به این فرهنگ آسیب برسانند بلکه در فرهنگ ایرانی و زبان فارسی هضم و جزئی از آن شدند.

کارهای غیر فرهنگی برای مصادره، تحریف و وارونه نمایی از آثار و مفاخر پارسی جریانی غیر فرهنگی است و مقابله و هوشیاری وظیفه پاسداران زبان فارسی است.

زبان، زادگاه، نژاد و زندگی نظامی گنجوی، بزرگترین سراینده حماسه‌های عاشقانه پارسی ثبت و ضبط است و برای شناخت این شاعر بلندآوازه پارسی‌گو هیچ منبعی مانند دیوان اشعار او گویا و مستند نیست که در آن خود را «دهقان فصیح پارسی‌زاد» معرفی کرده است و خیلی روشن درباره زبان خود گفته است: 

نظامی که نظم دری کار اوستدری نظم کردن سزاوار اوست 

گواه اصالت شعر نظامی صدها نسخه خطی در موزه‌ها و کتابخانه‌های معتبر جهان است؛ به عنوان نمونه تنها فرهنگستان هنر ایران فهرستی از هفتاد نسخه خطی که افزون بر ارزش تاریخی دارای ارزش هنری اعم از خط، نقاشی و نگارگری دارد را جمع‌آوری و معرفی کرده که قدیمی‌ترین آن مربوط به اوایل سده هشتم و تازه‌ترین آن‌ها مربوط به دوره قاجار است. 

اصالت و فراوانی نسخه‌های خطی شعر نظامی گنجوی آنگونه است که فقط در موزه ملک تهران ۲۲ نسخه خطی از شعر نظامی گنجوی نگهداری و در معرض دید عموم قرار گرفته است و همین بس که بدانیم فقط از مخزن‌الاسرار نظامی تاکنون ۶۵ نسخه خطی در جهان شناسایی شده است.

اگر امروز زادگاه و مزار نظامی گنجوی از ایران جدا افتاده باشد، نمی‌توان پنهان کرد و نادیده گرفت که گنجه روزگاری مرکز شعر و ادب فارسی بوده به نحوی که جمال‌الدین خلیل شروانی در کتاب نزهه‌المجالس که در اوایل سده هفتم تالیف کرده است از ۲۴ شاعر رباعی‌سرای پارسی‌گوی این شهر نام برده و نمونه شعر آنها را در اثر ارزشمند خود آورده است.

اثری که نسخه خطی آن در کتابخانه سلیمانیه استانبول نگهداری می‌شود و برای نخستین بار هلموت ریتر آلمانی در سال ۱۹۳۳ میلادی  آن را به جهان ادبیات معرفی کرد و مرحوم امین ریاحی آن را تصحیح و همراه با توضیحات منتشر کرده است. 

نکته‌ با اهمیت دیگر آنکه نظامی در شعرش بیش از چهل بار از ایران یاد کرده است و بارها زبان خود را پارسی و یا دری دانسته است، حال گیریم که با جعل و وارونه نمایی اشعاری را به نظامی گنجوی نسبت دادند؟ با صدها نسخه خطی نظامی و با تأثیر ژرف او بر شعر و ادبیات پارسی‌گویان جهان از شبه‌قاره تا خراسان و ایران و عراق تا فرارودان چه‌خواهند کرد؟!

باید بدانیم و بدانند که فرهنگ از جنس اموال منقول نیست که خریدنی یا جداشدنی باشد؛ بخش عمده فرهنگ میراث ناملموس و متعلق به آن تمدن است و به عنوان هویت فرهنگی آن تمدن باقی خواهد ماند، حال آنکه اسناد ملموس و کهن این پیوستگی و وابستگی در دسترس است.

پایان پیام/